Wereldwijd toegepast maar nooit regulier geworden in ons land: acupunctuur! Werkt deze traditionele Chinese geneeskunde gunstig op de symptomen van en rondom psychose? De auteurs deden een review naar effecten. Hoe slaapverwekkend was dat?

Veel alternatieve geneeswijzen proberen voet aan de grond te krijgen in de reguliere geneeskunde. En zoals dan gebruikelijk, moeten die geneeswijzen onderzoekingen kunnen overleggen die aan wetenschappelijke standaarden voldoen om tot een beoordeling te komen. Dit geldt ook voor het aandachtsgebied van de auteurs van dit artikel: acupunctuur in de psychiatrie. Hun vraag: werkt acupunctuur voor positieve en negatieve psychoseklachten en voor cognitieve problemen? De auteurs wilden de beschikbare bewijzen tegen het licht houden middels een review-onderzoek.

Na een zoektocht in databanken van Medline, ScienceDirect, Cochrane Library, Scopus en ERIC, en met de kwaliteitskenmerken voor wetenschappelijk onderzoek in de hand van het Preferred Reporting Items for Systematic Reviews and Meta-analysis (PRISMA)-protocol, vonden ze 26 geschikte acupunctuurstudies met samen 1.181 patiënten met psychose (‘schizophrenia’): 7 RCT’s, 12 gevalsstudies en 7 reviewstudies.

De eerste studievraag was of acupunctuur veilig is voor de patiënten en of de behandeling goed verdragen wordt. Het antwoord is simpelweg ja. Geen probleem, mits onder zorgzame begeleiding.

Een belangrijke vraag was of positieve en negatieve psychose symptomen verbeteren door acupunctuur. Uit de meeste studies in deze review komt als antwoord van niet, ondanks dat oude gevalsbeschrijvingen uit China wel positief waren. Maar hier dus gevonden: de positieve en negatieve symptomen verminderen niet echt door acupunctuur. Wel stellen de auteurs dat hallucinaties zelf wellicht niet de goede uitkomstmaat behelzen, en dat lijdensdruk ten gevolge ervan passender zou zijn, of bijvoorbeeld het met minder medicatie kunnen functioneren. Enkele case-studies rapporteren dergelijke effecten. Verder concluderen ze dat cognitieve klachten, in het bijzonder het werkgeheugen, ook niet reageren op acupunctuur.

Op slaap werden wisselende resultaten gevonden in drie RCTs. Ook hier is het beperkend onhandig dat er geen cijfermatige uitkomsten worden gepresenteerd, alleen omschrijvingen. Eén studie vond duidelijke en objectiveerbare verbeteringen in de slaap na een reeks acupunctuur sessies. Maar een replicatiestudie vond die resultaten niet terug. Een derde RCT stelde een hogere subjectieve slaapverbetering en minder drop-out vast in de acupunctuurgroep dan in de Zopiclon-groep. Maar deze studie had geen objectiveerbare slaapvariabelen meegenomen.

De auteurs verschaffen de lezer geen tabellen of cijfers (effectgrootte, significantie), wat het artikel tot een minder goede review maakt. We concluderen dat volgens deze (wat slordig uitgewerkte) review acupunctuur veilig is, goed wordt verdragen, maar niks echt duidelijk bewijsbaars doet op psychoseklachten. Het lijkt wel positief op slaap te werken, wat voor psychose patiënten zeker relevant kan zijn. De auteurs stellen onderzoekingen voor om hun “Acupuncture–Dopamine–Sleep”-(ADS) hypothese te toetsen. Ze halen aan dat acupunctuur beschermende (“neuroprotective”) effecten op het dopaminesysteem zou hebben, wat weer positief zou zijn voor het slaap-waak-ritme. Maar dopamine houdt ook verband met psychose, dus het lijkt tegenstrijdig dat we op psychose dan niets vinden? Het klinkt erg speculatief.

van den Noort M, Yeo S, Lim S, Lee S-H, Staudte H, Bosch P. Acupuncture as Add-On Treatment of the Positive, Negative, and Cognitive Symptoms of Patients with Schizophrenia: A Systematic Review. Medicines. 2018; 5(2):29. PMID: 29601477 DOI: 10.3390/medicines5020029 Artikel