We weten reeds dat slecht slapen gerelateerd is aan de ernst van psychotische klachten. Maar hoe zit dat met nachtmerries en kun je er als CGTp therapeut iets mee? Bryony Sheaves, een jonge Britse onderzoeker, heeft zich op dit onderwerp gestort.

Vrijdag 27 november bestond Gedachten Uitpluizen 15 jaar. Dat vierden we met een symposium over modulaire CGT bij psychose. Onder andere prof. Daniel Freeman vertelde daar over verschillende korte CGT interventies bij overmatige achterdocht. Zijn onderzoeksgroep toonde bijvoorbeeld aan dat een korte CGT gericht op het verbeteren van de slaapkwaliteit effectief was bij mensen met paranoia. Uit hun pilot studie werd echter nog niet duidelijk of deze interventie de psychose ook verbeterde.

In het huidige onderzoek vulden 40 cliënten met psychotische symptomen vragenlijsten in over nachtmerries, slaapkwaliteit, stemmen, achterdocht, stemming, posttraumatische stress stoornis, het activiteitsniveau overdag en werkgeheugen. Van de ondervraagden rapporteerde 55% minimaal eens per week een vervelende nachtmerrie te hebben (NB in de algemene bevolking rapporteert slechts 1-7% dit). De frequentie van dit soort nachtmerries bleek geassocieerd met meer depressie, slechtere slaapkwaliteit en minder slaapefficiëntie (verhouding tussen het aantal uren in bed liggen en het aantal uren feitelijk slapen). Maar de frequentie van nachtmerries bleek dus ook, behoudens depressie, verder niet gerelateerd aan de gemeten psychische klachten. Wel bleek de mate van waarin de nachtmerries lijdensdruk veroorzaakten gerelateerd aan zowel meer achterdocht, depressie, angst, stress als werkgeheugen problemen. Echter, niet aan stemmen, PTSS symptomen en het activiteitsniveau overdag.

Dit is de eerste studie naar nachtmerries bij mensen met psychose. Het moet als een pilot studie gezien worden die wetenschappelijk veel beperkingen heeft. Belangrijk is dat het cross-sectionele karakter van de studie (alle factoren werden op hetzelfde moment gemeten) het onmogelijk maakt om oorzakelijke relaties aan te wijzen. Het is dus niet duidelijk of mensen met ernstigere symptomen meer nare dromen krijgen, of dat het hebben van nachtmerries juist voor meer psychische klachten zorgt. Maar aangezien nachtmerries gerelateerd bleken aan de slaapkwaliteit (waarvan we weten dat het een relatie met psychose heeft) en mensen vaak ook lijden onder hun nachtmerries, is het misschien een interessante factor voor behandeling. Therapeuten kunnen de CGT techniek ‘imagery rehearsal’ gebruiken om nachtmerries te verminderen. Deze is effectief bevonden in mensen met nachtmerries en eerste casusbeschrijvingen van Sheaves en collega’s bij mensen met psychotische klachten (uit een andere publicatie) zijn gematigd positief.

Sheaves, B., Onwumere, J., Keen, N., Stahl, D., & Kuipers, E. (2015). Nightmares in patients with psychosis: The relation with sleep, psychotic, affective, and cognitive symptoms. Canadian Journal of Psychiatry. Revue Canadienne De Psychiatrie, 60(8), 354-361.

Artikel