“Ik heb meerdere keren geesten of spoken gezien. Nou ja gezien, het voelde en leek alsof er iets was. Heel vreemd. Maar op een bepaalde manier weet ik het zeker. Volgens mij zag ik ook een keer mijn oma.”

Pictogram

Wat is het?

In alle culturen en al zolang de geschiedenis teruggaat zijn er mensen die geesten of spoken ervaren. Vaak worden ze als kleurloze schimmen beschreven. Per cultuur kan het verschillen. Binnen religies en godsdiensten spelen zij ook een rol. Bijvoorbeeld djinns of Maria-verschijningen. Wetenschappelijk is er geen bewijs dat spoken of geesten bestaan. Toch is het wel zo dat mensen ze ervaren (zien, horen, voelen, ruiken). Hoe kan dat?

Wat weten we ervan?

Een bruikbare verklaring is gebaseerd op het verschijnsel pareidolie. Ons brein is steeds bezig om te proberen patronen te herkennen in de dingen die we waarnemen. Voor ons mensen zijn andere mensen erg belangrijk en daarom probeert het brein steeds uit te zoeken of er mensen in de buurt zijn. Vooral in een onduidelijke situatie, bijvoorbeeld in het schemer, lijken we daarom ook allerlei gezichten te zien. Struiken worden enge mannen. Wolken worden gezichten en gestalten. Kraken van de treden betekent dat er iemand loopt. Wind klinkt soms als zuchten of huilen. We lijken te horen dat we geroepen worden. Dit zijn allemaal heel herkenbare situaties voor de meeste mensen.

Ons brein is daarnaast ook op zoek naar patronen die op gevaar kunnen wijzen. Want graag herkennen we de bedreiging op tijd zodat we kunnen vechten of vluchten. Het is minder erg om een keer te vaak te vechten of vluchten dan een keer te weinig. Pareidolie ontstaat dus uit zogenaamde fout-positieven van de menselijke patroonherkenning. Het is een alledaags verschijnsel. Het zijn geen hallucinaties of een teken dat er iets mis met je is.

Een andere verklaring is het Fiat 500 effect. Als je zelf net een Fiat 500 hebt gekocht, zie je ineens overal deze auto rijden. Als je zwanger bent zie je overal zwangere vrouwen. Als je gestopt bent met blowen zie je overal blowende mensen. Wanneer we ergens in ons hoofd mee bezig zijn, dan gaat ons brein vanzelf op zoek naar deze zelfde dingen in de omgeving. Ben je overdag op een bepaalde manier bezig geweest met vroeger thuis, dan zal dat de kans vergroten dat je je oma ergens (in) ziet. Dit heet ‘selectieve aandacht’.

In ons dagelijks leven gebeuren er veel dingen die we niet begrijpen. Als we dingen niet begrijpen maken die ons gemakkelijk bang. Daarom gaan we op zoek naar antwoorden. Lang geleden dachten de mensen dat donder en bliksem door de goden gemaakt werd. Adad, Aplu, Chaac, Illapa, Indra, Lei Gong, Perkele, Perkūnas, Reshef, Thor, Tinia, Teshub en Zibelthiurdos zijn er een aantal uit allerlei culturen en tijden. Nu weten we dat het te maken heeft met elektriciteit. Maar ook elektriciteit is voor veel mensen niet goed te begrijpen en zij zijn dan bang om zomaar opeens een schok te krijgen.

Tips over betrouwbare informatie:

  • Heb je vragen over uw gezondheid dan is de meest logische stap om deze te stellen aan je huisarts of tandarts.
  • Heb je vragen over psychische dingen, dan kun je die stellen aan een psycholoog of psychiater.
  • Heb je vragen over religieuze zaken, dan kun je terecht bij bijvoorbeeld imam, pastoor, dominee of rabbijn.
  • Een belangrijke vuistregel is dat als iemand zegt iets 100% zeker te weten, dit meestal niet klopt. Voor de meeste vragen geldt namelijk dat er geen sluitend antwoord is, maar dat er altijd onduidelijkheden blijven. Dat hoort bij het leven.
  • Sommige mensen weten heel goed hoe de wereld in elkaar zit. Zij geven adviezen en waarschuwingen, maar als je naar hun eigen leven kijkt, dan zie je dat zij dat niet zo goed op orde hebben. Het lijkt erop dat zij het voor anderen beter weten dan voor zichzelf. De vraag is dan of hun adviezen en waarschuwingen wel zo goed zijn
    Voor websites geldt dat de websites van officiële organisaties over het algemeen zorgvuldig en betrouwbaar zijn.
    Hoe vreemd het ook klinkt, de meerderheid heeft in veel gevallen toch gelijk.
    Goede antwoorden helpen om meer grip te krijgen op onszelf en de wereld om ons heen. Brengen de antwoorden je in verwarring en word je er angstiger van, dan is dat geen goed teken. Vraag je zich dan af of je wel antwoord krijgt van de juiste persoon. Een antwoord moet je helpen om de dingen beter te begrijpen waardoor je minder angstig word.

    Het is niet altijd makkelijk om te weten wie een betrouwbaar antwoord kan geven op dit soort vragen. Veel mensen gaan op zoek op het internet naar antwoorden. Ook daar is het moeilijk om te weten of je op een betrouwbare site terecht bent gekomen.

    Het is een normaal verschijnsel dat mensen makkelijk dingen zien die er niet zijn. De meeste mensen zijn zich hiervan bewust en zeggen tegen zichzelf dat het ‘onzin’ is wat ze zien, horen, voelen, proeven. Ben je echter moe en angstig, dan zal je minder geneigd zijn om je waarneming te corrigeren. Je gelooft in wat je ziet en in je hoofd ontstaat een verhaal erover. Hierdoor is je brein ermee bezig en zul je het in onduidelijke prikkels en situaties sneller gaan zien. De kans is groot dat je hierdoor slechter gaat slapen, waardoor je vermoeider wordt en je brein nog makkelijker gevaar ziet. Zo gaat het van kwaad tot erger.

    Het is opvallend dat de meeste mensen verschijningen en spoken zien voordat ze gaan slapen of als ze wakker aan het worden zijn. Lees ook eens de ZZD’s Inslapen en Wakker worden. Overdag in het licht en in de zon zijn er geen spoken en is ons geloof erin ook een stuk minder. Velen van ons kennen het griezelverhaal voor het slapen. Ging je de dagen daarvoor gewoon rustig slapen, na zo’n verhaal ervaar je de omgeving als een stuk enger.

    In alle culturen zijn er goede en kwade geesten. Een goede geest kan u helpen om een gelukkiger leven te hebben en een beter mens te worden. Veel geesten staan in een kwaad daglicht. Zij zouden kwade bedoelingen hebben en het leven zuur willen maken.

    Het is lastig om te weten of u te maken heeft met een goede of een kwade geest. Het is natuurlijk ook vervelend als u bang wordt van een goede geest. Het is dan ook belangrijk om zorgvuldig te onderzoeken wat de bedoeling van een geest is. Cognitieve gedragstherapie kan u daarbij helpen.

    Wat kun je eraan doen?

    Een belangrijke vraag is of je er wat aan wilt doen. Veel mensen zien spoken en geesten. Zij raken hier niet angstig van. Ze worden angstig van het verhaal wat er ontstaat rond de spoken en geesten. De inhoud van het verhaal wordt vaak gevoed door horrorfilms en boeken die gaan over geesten en spoken. Merk je dat je angstig word van spoken en geesten, dan is het verstandig om dit soort boeken en films niet te bekijken. Bekijk je ze toch, dan gaan ze leven in je hoofd.

    Voor gelovige mensen is het ook goed om te weten dat zij het ervaren van geesten kunnen bespreken met hun geestelijk leider (pastoor, dominee, rabbijn, imam, pandit). Geloof kan je ook tips geven hoe om te gaan met dit soort dingen.

    Zorg dat je lekker in uw vel zit. Beperk alcohol en drugs. Beweeg voldoende en laat ongezond eten wat vaker staan. Heel belangrijk is zorgen voor een goede nachtrust. Maar als je bezig bent met spoken en geesten is juist het slapen vaak lastig. Het kan helpen om voordat je gaat slapen deze folder nog eens te lezen, zodat je brein ook weer helder heeft hoe het zit met geesten en spoken. Probeer voor het slapen gaan wat leuks te lezen of naar aangename muziek te luisteren, zodat je in een plezierige stemming aan de nacht begint.