“Ik vind het leven maar saai, ik beleef zo weinig plezier aan wat ik doe. Mijn dokter zegt dat het een depressie is, maar dat is het niet. Dat voelt anders.”

Pictogram
ZZD-Anhedonie

Wat is het?
Niets voelen komt veel voor. Iedereen heeft weleens een dag dat hij even wat minder contact heeft met zijn gevoel. Sommige mensen hebben dit lege gevoel echter veel vaker. Het kan voelen als een wattendeken over je heen. Of alsof alles in je wereld even vlak is. Ook lukt het soms niet meer om lol of plezier te hebben. Wat je eerst leuk vond, doe je nu niet veel meer. Je voelt vaak minder emoties, zowel negatieve als positieve gevoelens.

Het niks voelen kan ervoor zorgen dat je steeds minder gaat ondernemen. Je hebt het idee dat je er toch niets aan beleeft en je gaat activiteiten vermijden. Op deze manier maak je minder mee, waardoor je ook minder gevoelens ervaart en het leven steeds vlakker wordt. Ongemerkt kan het niets voelen zo uitgroeien tot iets dat je leven overheerst.

Je kunt ook gedachten hebben die ervoor zorgen dat voelen lastiger wordt:

  • “Ik kan geen lol meer hebben.”
  • “Ik vind niets meer leuk.”
  • “Er is iets kapot in mij, waardoor ik niks voel.”
  • “Het is veiliger om niks te voelen.”
  • “Ik verdien geen fijne gevoelens.”

Wat weten we er over?
Niets voelen kan ontstaan als een manier om met sterke prikkels om te gaan. Zeker als je daar toch al gevoelig voor bent. Het kan ook een manier zijn om met heftige gevoelens om te gaan. Door een beetje in jezelf te kruipen of jezelf uit te schakelen, kunnen de emoties je ook minder raken. Dat kan ook gebeuren bij nare gebeurtenissen of herinneringen. Je stopt dan alles diep weg om er niet aan te hoeven denken.

Vaak wil je toegeven aan het niets voelen, door je terug te trekken en minder te doen. Soms gaan mensen als ze een tijdje weinig voelen of weinig plezier hebben, juist op zoek naar prikkels en sensatie. Of ze gaan alcohol of drugs gebruiken om wel weer te voelen. Dit is begrijpelijk maar heeft vaak nadelige gevolgen. Als je al gevoelig bent voor prikkels, kan het opzoeken van prikkels voor overprikkeling zorgen. De behoefte aan niets voelen neemt daarna alleen maar toe. Sommige drugs kunnen er na de kick ook juist voor zorgen dat je je extra leeg voelt.

We noemen niets voelen of geen plezier meer beleven ook wel anhedonie. Iedereen heeft dit weleens en het gaat vaak gewoon weer over. Als het lang duurt en erg is, kan het ook onderdeel zijn van bijvoorbeeld depressie, trauma, psychose, persoonlijkheidsproblemen.

Wat kun je doen?
Het is van belang om stap voor stap weer dingen te gaan ondernemen, ook al voel je niet meteen veel of heb je er nog geen lol in. Dat is in het begin vaak zwaar. Het is belangrijk om een idee te krijgen van hoe gevoelig je bent voor prikkels. Als je al lang weinig gedaan en weinig gevoeld hebt, zijn prikkels snel te veel. Het is net als wanneer je wilt gaan hardlopen: dan lukt een marathon ook niet in een keer. Je moet eerst weer een beetje conditie krijgen en rustig opbouwen. En stel kleine doelen, wanneer je meteen te veel van jezelf verlangt kun je gefrustreerd raken.
Wat kan helpen is dat je dingen met iemand gaat ondernemen, dan heb je een stok achter de deur en is het minder makkelijk om ervan af te zien.

Het kan ook helpen om de gedachten die je hebt over het niets voelen, kritisch te onderzoeken en te kijken of ze wel waar zijn. Is het bijvoorbeeld echt zo dat het veiliger is om niets te voelen? En helpen deze gedachten je om je te voelen zoals je wilt? Als je last hebt van nare herinneringen, kan het helpen om die te verwerken. Als je heftige emoties hebt, kun je leren om daar mee om te gaan, zodat je het aankunt om meer te voelen.

Je zult merken dat als je actiever wordt en, indien nodig, hulp zoekt, je gaandeweg steeds meer zult gaan voelen en steeds meer zult kunnen genieten van dingen. Ook krijg je van meer doen vaak extra zelfvertrouwen