“Ik voel het zo, dus het is zo”
Wat is het?
Je weleens bang gevoeld voor een grote hond die kwispelend op je af kwam? En toen gedacht: “Help, ik ben in gevaar!” Dan is dat een mooi voorbeeld van emotioneel redeneren: een type denkfout waarbij iemand een interpretatie geeft op basis van een emotionele reactie en niet op basis van de feitelijke informatie of gebeurtenis. Je emoties zijn zo sterk dat ze je de baas worden en je denken vertroebelen. In het geval van de hond redeneerde je niet: “Wat een leuk beest, hij wil met me spelen”, maar “Ik voel me angstig, dus die hond is gevaarlijk!”. Nog een paar voorbeelden:
- Je voelt je ellendig en denkt heel negatief over jezelf en vervolgens denk je ook dat niemand jou mag.
- Je partner werkt steeds over met een collega. Je voelt je jaloers en achterdochtig. Op grond van dit gevoel weet je zeker dat je partner een relatie heeft met die ander.
Emotioneel redeneren zegt dus vaak veel over je eigen binnenwereld, maar weinig over de buitenwereld.
Wat weten we ervan?
Emotioneel redeneren is iets anders dan intuïtie, het is eigenlijk het giftige broertje ervan. Zonder intuïtie kunnen we niet. Ons brein heeft een gebied waar we razendsnel beslissingen mee nemen, onze gut-feeling. Die beslissingen zijn we ons niet echt bewust en pakken eigenlijk altijd goed uit. Het gaat hier om ‘meteen weten’. Maar soms, als we veel stress ervaren, bekaf en erg emotioneel zijn, kan dat ‘gevoelsmatig weten’ van ons wel eens een foute afslag kiezen.
Alleen, het brein heeft niet altijd gelijk. Daarom is het goed om zelf na te blijven denken over wat je intuïtie je ingeeft. Vaak zal het kloppen, maar niet altijd. Wanneer je moe bent en onder druk staat, dan werkt je intuïtie niet op zijn best. Ook wanneer je heftige emoties ervaart, is intuïtie heel vaak niet je beste leermeester. Neem je intuïtie heel serieus, maar blijf zelf nadenken.
Wat kun je eraan doen?
- Houd je gedachten in de gaten, vooral als je emotioneel niet lekker in je vel zit. Gedachten als “Ik ben zenuwachtig dus er is gevaar” of “Ik ben boos en daarom moet jij wel fout zitten” zijn van dat soort gedachten. Erken dat je gevoelens niet altijd de beste maatstaf zijn voor de realiteit.
- Vraag jezelf af hoe jouw kijk op de situatie zou zijn, als je je kalmer zou voelen. Kijk of er concreet bewijs is wat de interpretatie van je gevoelens ondersteunt. Is er momenteel hard bewijs dat je in gevaar bent? Wat weet ik van honden? Wat weet ik van grote honden? Hoezo zijn grote honden ‘gevaarlijker’ dan kleine honden? Er zijn 1,5 miljoen honden in Nederland, stel je voor dat alle grote honden gevaarlijk zouden zijn? Dan kon er toch niemand meer over straat! Etc.
- Geef jezelf even tijd om tot rust te komen en bekijk de situatie dan nog eens kritisch. Probeer je hart en je hoofd meer in evenwicht te krijgen, door je hoofd meer in te schakelen.
- Bespreek je eigen interpretaties met iemand die je vertrouwt.
- Als je blijft twijfelen, ga op onderzoek uit! In het geval met de hond: vraag aan de buurman met de kleine of grote hond wat hij denkt over kleine of grote honden. Zoek iemand op met een grote hond en vraag naar zijn ervaringen met grote honden.