De enquête onder psychologen naar toepassing van Cognitieve Gedragstherapie voor Psychose (CGTp) in Nederland leidde tot schrikbarende bevindingen. In het rapport Praten en Pillen (Staring et al., 2019) is te lezen dat in 2019 70 tot 75% van de mensen met een psychose geen toegang heeft tot CGTp. Terwijl CGTp een standaardbehandeling is voor psychose en daarom voor iedere cliënt verkrijgbaar moet zijn. In Groot-Brittannië kwam in 2014 een vergelijkbaar beeld naar voren: 39% kreeg CGT aangeboden en slechts 19% onderging daadwerkelijk CGT (Royal College of Psychiatrists, 2014). Bestaat de kleine groep die het wel krijgt dan weer vooral uit ‘white privilege’ mensen met psychose?

Onderzoeksvragen en -design

Onderzoekers van het hier beschreven artikel vragen zich af of etniciteit ook een rol speelt bij het toegang krijgen tot CGT. Ze onderzoeken dit bij mensen met een psychotische of bipolaire stoornis die behoren tot een specifieke etnische groep en corrigeren daarbij voor verschillen in risicoprofiel en ernst van symptomen. Verder wordt de vraag gesteld of de context waarin behandeling plaatsvindt (opname of ambulant) invloed heeft op mogelijke verschillen in toegankelijkheid van CGT tussen etnische groepen.

Ze deden een cohortstudie in de periode januari 2007 tot juli 2017. Er zijn 20.010 dossiers bekeken van mensen met een bipolaire of psychotische stoornis die in zorg waren bij een grote tweedelijns zorginstelling in Londen. De onderzoeksgroep bestond uit vijf etnische groepen: 10.393 blanke Britse mensen, 5.481 uit het Caribisch gebied, 2.817 van Afrikaanse afkomst, 570 Ieren en 749 uit Zuid-Azië.

Conclusies

Uit het onderzoek komt ten eerste naar voren dat er in de 10 jaar die het cohort besloeg bij slechts 26% (5197) van alle patiënten ten minste één gedocumenteerde CGT-sessie werd aangetroffen in het dossier. Verder bleek de kans dat er bij Afrikaanse mensen met een bipolaire stoornis of psychose een CGT-sessie in het dossier stond, significant kleiner dan bij witte Britse mensen (Odds Ratio 0,73). Caribische mensen die waren opgenomen kregen significant minder vaak CGT dan witte Britse mensen. Ook kregen zij minder vaak het minimum van 16 CGT-sessies, zoals aanbevolen in de richtlijn. Verder bleek dat indicatoren voor hoger risico en ernstiger symptomen geassocieerd waren met een grotere kans op het krijgen van ten minste één CGT-sessie. Dit verband bleek echter minder consistent bij een minimum van 16 gedocumenteerde sessies. Het werd bovendien duidelijk dat etnische verschillen in het ontvangen van CGT niet het gevolg zijn van etnische verschillen in risico’s en symptomen.

De onderzoekers zetten enkele kanttekeningen bij deze conclusies. Er wordt in de studie alleen gekeken of patiënten CGT hebben ontvangen. Of CGT aan patiënten is aangeboden is niet duidelijk. Verder was het niet mogelijk om vast te stellen of patiënten naast CGT andere psychologische behandelingen hebben gekregen. Het is mogelijk dat verschil tussen etnische groepen in het ontvangen van CGT samenhangt met een voorkeur voor andere therapieën. Dit is in eerder onderzoek echter niet naar voren gekomen.

De onderzoekers pleiten voor meer gelijkheid wat betreft de toegang tot CGT voor etnische groepen. Dit betekent in de praktijk dat CGT systematisch moet worden aangeboden aan groepen die minder snel behandeld worden. En afgaande op het rapport van Tonnie Staring en co. en het hier beschreven artikel behoren mensen met een psychotische stoornis per definitie tot een groep die minder snel CGT krijgt. Daar moeten we dus systematisch wat aan doen, zowel voor mensen met psychose in het algemeen, en met extra oog voor etnische minderheden.

Morris RM, Sellwood W, Edge D, et al. Ethnicity and impact on the receipt of cognitive–behavioural therapy in people with psychosis or bipolar disorder: an English cohort study. BMJ Open 2020; 10: e034913. Artikel

Staring, T., Van den Berg, D., Schuurmans, H., Van der Vleugel, B., (2019), Praten naast pillen: krijgt de patiënt met psychose dat wel? Beschikbaarheid van standaardzorg Cognitieve Gedragstherapie voor psychose (CGTp) anno 2019.
Artikel