iMAPS – een ander beeld op de zaak

Veel mensen met psychose ervaren achtervolgingswanen en zo’n 70% van hen rapporteert negatieve kernopvattingen (schema’s) en intrusieve mentale beelden die psychotische symptomen lijken te bestendigen. Kunnen deze cliënten mogelijk baat hebben bij iMAgery focused psychological therapy for persecutory delusions in PSychosis (iMAPS)?

Vanaf 2004 is onderzocht dat, en hoe, negatieve opdringerige beelden (negative imagery) tot gevolg kunnen hebben dat iemand zich bevestigd voelt in een waan. Wie levendig voor zich ziet hoe hij in elkaar geslagen wordt door achtervolgers, of wie levendige beelden heeft van het geheime kantoor waar mensen zich inspannen om alles digitaal op te slaan wat ze verkeerd doet en denkt, die zal de overtuiging achtervolgd te worden minder makkelijk opgeven. Negative imagery komt vaak niet uit de lucht vallen, maar hangt samen met een ander geobserveerd probleem van psychotische cliënten: sterke, negatieve opvattingen over zichzelf en anderen. Het is wetenschappelijk aangetoond en begrijpelijk voor iedereen:

wie fundamenteel negatief over zichzelf denkt en 100% verwacht dat anderen hem slecht gezind zijn, die loopt grotere kans om al voor zich te zien hoe hij morgen zal worden uitgelachen –of erger- op dat feestje. Of wie met negatieve kernopvattingen een stem hoort, zal vatbaar zijn om een negatief voorstellingsbeeld te krijgen over de identiteit van de stem… schema’s sturen beelden sturen paranoïdie aan en vice versa.

Tussen 2004 en heden zijn diverse studies gedaan naar het bewerken van negatieve opvattingen en negative imagery om psychosesymptomen te helpen verminderen, maar er was nog geen studie die zich daarbij expliciet op paranoïdie richtte. Daarom was de doelstelling van de hier beschreven studie om de effecten te onderzoeken van 6 tot 8 sessies iMAPS-therapie voor cliënten met achtervolgingswanen + negative imagery. Wie de behandelinhoud wil weten bekijkt Tabel 1 (globaal inhoudsoverzicht) of leest de gedetailleerde inhoudsbeschrijving van de behandeling die elders is gepubliceerd [1]. Vermeldenswaard is hier dat de therapie zich niet richtte op het evalueren van achtervolgingsideëen. De focus lag echt op het bewerken van de nare beelden waar de cliënten last van hadden.

Vijf cliënten (slechts) namen deel aan deze exploratieve, gerandomiseerde multiple baseline haalbaarheidsstudie – waarbij 1 persoon de laatste meting miste.

De resultaten toonden een significante afname in: negatieve schema’s op de BCSS, PANSS positieve psychosesymptomen (d = 1.45), lijdensdruk door negative imagery (d = 0.67), YSQ (d =1.25) en SMI (d = 0.68). De behandeling werd goed verdragen.

De steekproef is natuurlijk erg klein en er was geen sprake van gecontroleerde groepsvergelijkingen, maar toch… een heel gunstig resultaat. De auteurs zien er voor de toekomst een potentiele modulaire aanvulling in voor bijvoorbeeld het FEEL SAFE programma. Het moet natuurlijk nog beter onderzocht worden, maar zijn we niet al een beetje overtuigd dat dit een goede aanvulling is?