“Psychose, dan is er gewoon iets mis met een stofje in je hoofd: dopamine”
Wat is het?
Dopamine is een van de stoffen in je hersenen die er voor zorgt dat signalen worden doorgegeven tussen je zenuwcellen. Je kunt dat vergelijken met de stroompjes informatie in een computer. Als er te veel dopamine is of als je er te gevoelig op reageert kan dat maken dat berichten niet op de goede manier doorgegeven worden.
Wat weten we ervan?
Dopamine zorgt ervoor dat je alert gemaakt wordt, het is een aandachtstrekker. Maar dopamine geeft je soms ook het gevoel dat iets wat je ziet van persoonlijke betekenis voor je lijkt. Het zet jou klaar om tot actie over te gaan. Als er te veel dopamine wordt aangemaakt of te snel vrijkomt gaat je brein te veel markeren. Je zou het kunnen vergelijken met een markeerstift. Die stift gebruik je meestal om in een tekst de belangrijkste zaken te markeren. Bij een teveel aan dopamine moet je je voorstellen dat je volstrekt willekeurige, onbelangrijke woorden in de tekst gaat markeren.
In een afbeelding ziet dat als volgt er uit
De golfjes zijn indrukken die je opdoet. Niet alles valt je op, je filtert weg wat niet belangrijk is, en dat blijft onder de rode lijn. Wat boven de lijn uitsteekt krijgt de aandacht van je brein en wordt met een markeerstift ingekleurd. Je ziet bijvoorbeeld uit je raam in jouw straat opeens een rode auto staan. Die valt op, verder niets aan de hand.
Maar als er teveel van die dopamine is, reageert je brein gevoeliger. De drempel om die markeerstift te gebruiken wordt verlaagd. Je filtert minder indrukken weg. In het plaatje: die rode lijn ligt lager, er vallen je meer dingen op die allemaal belangrijk lijken te zijn.
Niet alleen die rode auto, maar ook het alarm dat je in de verte hoort afgaan, de brief van het UWV, die op tafel ligt, het muisje dat je net zag wegschieten in het gras buiten.
En dan wordt het lastig. Je brein geeft aan dat het allemaal belangrijk is, en zoekt naar het verband. Om wijs te worden uit al die dingen die je aandacht trekken ga je op zoek naar een verklaring.
Zo kunnen gedachten-bouwwerken ontstaan, waarin voor anderen ongewone, niet goed te begrijpen verbanden gelegd worden, maar die voor jou logisch zijn. En die alleen jij goed lijkt te snappen. Krijg dat maar eens uitgelegd.
Wat kun je eraan doen?
Medicatie kan helpen de dopamine beter te reguleren. Dat merk je doordat het bijvoorbeeld rustiger wordt in je hoofd of dat je minder bezig bent met wat er voor je aan de hand is, maar niet altijd of niet helemaal. Ondertussen weten we dat het ook belangrijk is dat je over jouw bijzondere ervaringen en de gedachten die je daarover hebt, kunt praten. Niet alleen met je ouders of vrienden, want je merkt dat die soms moeite hebben om te begrijpen wat jij meemaakt. Je soms zelfs niet geloven of het maar rare verhalen vinden. Maar ga eens praten met een psycholoog, die ervaring heeft met deze verschijnselen, en die samen met jou kan onderzoeken wat er aan de hand is en hoe je daar misschien andere mee om zou kunnen leren gaan om er minder last van te hebben. Gedachten uitpluizen noemen we dat. Dat kan een hoop schelen.