Archief

Mensen met een psychose hebben in het verleden vaak te maken gehad met traumatische ervaringen. Ook bij cliënten met een verhoogd risico op psychose (UHR) werd dit gevonden. Of vroege traumatisering er ook voor zorgt dat er een verhoogde kans is op een transitie naar psychose bij UHR cliënten is nog niet systematisch onderzocht, tot nu. Veel studies zijn het erover eens dat UHR cliënten vaak vroege traumatische ervaringen hebben meegemaakt. Waar studies op verschillen is of deze ervaringen ook […]

Uit allerlei onderzoeken weten we dat etnische minderheden een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van een psychose. Psychotische ervaringen komen vaker voor dan een volledige psychose en zijn daar soms een voorloper van. Is er een verschil tussen autochtone versus allochtone Nederlanders voor wat betreft de prevalentie van psychotische ervaringen? En in hoeverre hangt dit samen met discriminatie? En wat is de invloed van het gevoel van verbondenheid met de Nederlandse cultuur of de oorspronkelijke cultuur? We weten dat […]

Het is al aangetoond dat sociaal isolement een formele denkstoornis (FDS) voorspelt (Zie Nieuwsbericht van 1 november 2015 op GU site). Vervolgonderzoek naar de sociale factoren die hierop van invloed zijn kunnen helpen om (wellicht preventieve) psychologische behandelingen voor FDS te ontwikkelen. Een groep onderzoekers vroeg zich daarom af wat de samenhang is tussen sociaal isolement, theory of mind problemen en een formele denkstoornis. Voor we verder ingaan op deze vraag, nog even een korte definitie van een formele denkstoornis. […]

Ruik jij wel eens een vieze geur terwijl er niks vies in de buurt is? Of ruik je brand of een gaslucht terwijl er in de verste verten geen brand of gas te vinden is? Dan ben je niet de enige. Bainbridge en collega’s onderzochten de prevalentie van wat ze zelf ‘fantoomgeur’ noemen. Dit definiëren zij als het ruiken van een geur zonder de corresponderende bron. Precies ja, dat wat wij in de GGZ een olfactorische hallucinatie noemen. Bainbridge en […]

Zo simpel als deze titel klinkt, zo ingewikkeld zijn de statistische analyses die onder deze uitspraak liggen. Een groep wetenschappers is aan de slag gegaan om de relatie tussen psychotische symptomen (hallucinaties en achterdocht), neurotische symptomen (depressie, angst, piekeren, slapeloosheid) en middelengebruik (cannabis en alcohol) te onderzoeken. Ze deden dat in een groep van ruim 8500 mensen in de algemene populatie at baseline en nog eens bij 2400 mensen 18 maanden later. Vernieuwend aan deze studie -naast de groepsgrootte en […]

Een doel van eerste psychose teams en vroege detectie bij psychose is om de duur van de onbehandelde psychose (DOP) zo kort mogelijk te houden. Hoe langer iemand rondloopt met een psychose zonder daar behandeling voor te krijgen, hoe slechter de prognose is. Bij de meeste reguliere GGZ instellingen is de DOP tussen de 22 en 150 weken. Het is dus heel belangrijk om de DOP actief terug te dringen door bijvoorbeeld Vroege Interventie Psychose (VIP) teams, maar helpen dit […]

De meeste personen bij wie een eerste psychose wordt vastgesteld, hebben al eerder contact gehad met de geestelijke gezondheidszorg. Interessant is of er in die eerdere hulpverlening patronen van zorg te ontdekken zijn die zouden kunnen wijzen op specifieke vroege risicofactoren voor het ontwikkelen van een eerste psychose. In deze studie werd dat onderzocht voor een groep van jonge Amerikanen met een eerste psychose. Er is steeds meer evidentie voor het belang van vroege detectie en interventie voor adolescenten en […]

Na decennia van opvallen en opstaan is het dan afgelopen decennium eindelijk gelukt om de geestelijke gezondheidszorg empirisch onderbouwde werkzame methoden voor de detectie en behandeling van UHR te bieden. In dit artikel van Nederlandse bodem geven de auteurs een overzicht van de actuele stand van zaken rond UHR en ze geven een spannende blik op de ontwikkelingen die komen gaan. Alle lezers van de GU Nieuwsbrief zijn met de termen ultra high risk (UHR) -ook aanduid als at risk […]

Cognitieve problemen zijn een belangrijk kenmerk van psychotische stoornissen. En ze worden ook gevonden in mensen met een Ultra High Risk (UHR) status. De cognitieve problemen bestaan dus al -zij het in mindere mate- voordat mensen een psychotische episode doormaken. Dit interesseert onderzoekers en clinici al tientallen jaren omdat daar wellicht een mogelijkheid ligt voor preventie van psychose. Kan cognitieve remediatie een rol spelen in het voorkomen van de transitie naar een psychose? Dat zou een heel mooi en concreet […]

Zijn mensen met psychose vaker onveilig gehecht? En gaan onveilige hechtingsstijlen samen met ernstiger psychosesymptomen? De auteurs van dit artikel voerden een meta analyse uit met data uit studies naar de relatie tussen hechting en psychose. Naast veilige hechting worden drie vormen van onveilige hechting onderscheiden, te weten angstig-ambivalente/gepreoccupeerde hechting, angstig-vermijdende hechting en gedesorganiseerde hechting. Gedesorganiseerde hechting wordt in dit artikel beschreven als de combinatie van de eerste twee onveilige hechtingsstijlen, dus én zeer angstig-ambivalent én zeer vermijdend. We beschouwen […]

Slapeloosheid wordt niet alleen als in standhoudende factor bij psychose gezien, maar ook als oorzaak. Logisch dus om slaapproblemen bij de UHR-groep (mensen die nog nooit een psychose hebben gehad, maar er wel een verhoogd risico op lopen) te behandelen en te kijken of dit misschien de subklinische psychose klachten vermindert of zelfs psychose kan helpen voorkomen.   Twaalf mensen met UHR-profiel kregen een slaap-CGT-behandeling van 8-sessies aangeboden. Elf van hen volgden alles tot het einde. De cliënten zijn echter […]

Er is de laatste jaren veel aandacht voor de rol van traumatische gebeurtenissen in de jeugd bij het ontwikkelen van psychotische ervaringen. Traumatische ervaringen komen veel voor onder mensen met een verhoogd risico voor psychose (UHR), mensen met psychotische stoornissen en bij mensen met schizofrenie. Minder bekend is nog welke mechanismen daar nou precies onder zitten. Meer weten over hoe trauma tot psychose leidt? Naast traumatische ervaringen weten we dat bepaalde cognitieve denkstijlen een rol spelen bij psychose. Het meemaken […]

Op vrijdag 13 april 2012 promoveerde Judith Rietdijk aan de Vrije Universiteit naar vroegdetectie bij psychose. Na een prachtige verdediging behaalde Judith haar welverdiende doctorstitel. U kunt hier het hele proefschrift terugvinden Het onderzoek van Judith is onderdeel van het Early Detection and Intervention Evaluation onderzoek (EDIE-NL) waar Dr. Helga Ising, Dr. Sara Dragt en Dr. Rianne Klaassen ook op promoveerden. Onderzoek naar de ontwikkelingsstadia van schizofrenie laat zien dat transitie naar psychose vaak voorafgegaan wordt door een periode waarin subklinische psychotische […]

Vrijdag 31 maart 2017 promoveerde Tamar Kraan aan de Vrije Universiteit te Amsterdam op onderzoek naar de rol van omgevingsfactoren bij mensen met een verhoogd risico op psychose. Tamar verdedigde haar proefschrift voortreffelijk en daarmee behaalde zij haar welverdiende doctorstitel. Haar proefschrift kunt u hier lezen… De zogenaamde lekenlezing kunt hier bekijken… Onderzoek naar de ontwikkelingsstadia van schizofrenie laat zien dat transitie naar psychose vaak voorafgegaan wordt door een periode waarin subklinische psychotische klachten, ook wel UHR klachten genoemd, al aanwezig waren.  […]

Vrijdag 7 juli 2017 promoveerde Helga Ising aan de Vrije Universiteit te Amsterdam op het onderzoek naar vroegdetectie, risicoprofilering en proactieve interventie bij patiënten met een verhoogd risico op psychose. Helga verdedigde haar proefschrift uitstekend en daarmee behaalde zij haar welverdiende doctorstitel. U kunt haar proefschrift hier lezen. Het onderzoek van Helga sluit aan op het werk van Early Detection and Intervention Evaluation (EDIE-NL) onderzoekers Dr. Judith Rietdijk, Dr. Sara Dragt en Dr. Rianne Klaassen. Onderzoek naar de ontwikkelingsstadia van […]

Daar lijkt het wel op. De Adult Psychiatric Morbidity Surveys waarin ongeveer om de 7 jaar een grote groep Britten wordt onderzocht op psychische klachten, zijn belangrijke data-mijnen waarmee al vele epidemiologische vragen over psychische stoornissen beantwoord zijn. Zo werd eerder een relatie tussen lager IQ en depressie aangetoond. En nu onderzocht men of een lager IQ (70-85) ook een verhoogde kans op psychose geeft. Theoretisch wordt vooral een relatie tussen IQ en achterdocht verondersteld. Achterdocht heeft alles te maken […]

Buitensluiten, uitschelden, altijd als laatste met gym gekozen worden of fysieke aanvallen. Veel kinderen krijgen in hun jeugd te maken met pesten. Gepest worden in de jeugd hangt samen met psychotische ervaringen bij zowel de algemene populatie als bij mensen met psychose. Maar hoe komt dat dan? Pesten kan leiden tot dat iemand zich meer bewust wordt van anderen in de omgeving en gevoeliger is voor kritiek en afwijzing. Deze interpersoonlijke gevoeligheid zou een belangrijke rol kunnen spelen bij het […]

Je kent het wel. Van die situaties waarin je denkt “Ga alsjeblieft even uit mijn personal space…” In de kroeg, in de metro of gewoon bij die collega die altijd net iets te dichtbij komt. Het kunnen bewaken van je persoonlijke ruimte en het nemen van voldoende afstand tot andere mensen zijn belangrijke factoren in sociaal contact. Dit artikel doet er onderzoek naar bij psychose en maakt daarvoor gebruik van Virtual Reality. Persoonlijke ruimte of interpersoonlijke afstand is de afstand […]

Weg met wij vs zij, WIJ zijn allemaal achterdochtig. Er waren al veel aanwijzingen dat overmatige achterdocht niet iets was van een groep speciale mensen, maar het blijkt nu duidelijk dat wij allemaal in meer of mindere mate achterdochtig zijn. Kortom, achterdocht is een dimensie die loopt van praktisch overmatig vertrouwen (wat evolutionair gezien onverstandig lijkt) tot overmatige achterdocht (wat je functioneren erg kan belemmeren). Dit blijkt uit een grote studie met 2836 deelnemers van verschillende studies die bij elkaar […]

Visolie bevat omega-3 vetzuren. Aan deze vetzuren worden positieve eigenschappen toegeschreven voor hart- en vaatziekten, oogfuncties en het brein. Omega-3 vetzuren zijn inmiddels ook als behandeling getest voor het risicoprofiel op psychose (UHR / ARMS). Voorheen leek het goed te werken! Maar is dat nog steeds zo? De studie van Amminger e.a. (2010) was een tijd lang de enige die had getest of het gebruik van visolie het risico op psychose vermindert. In totaal deden 81 mensen met een ultrahoog […]

Op zoek naar een verklaring voor het ontstaan van schizofrenie hebben wetenschappers zich verdiept in denkstijlen. Hieruit zijn verschillende denkstijlen naar voren gekomen die lijken samen te hangen met wanen. Overhaast conclusies trekken (jumping to conclusions), sterk vasthouden aan bestaande overtuigingen en geneigd zijn om bewijzen tegen de overtuiging naast zich neer te leggen (bias against disconfirmaroty evidence, BADE) zijn denkstijlen die een belangrijke rol lijken te spelen. Spelen deze denkstijlen ook al een rol in de verhoogd risico fase […]

Meta-cognities nemen een belangrijke plek in binnen het Nederlandse gedachtenuitpluizen protocol voor mensen die aan UHR criteria voldoen. Dat is zo, omdat negatieve meta-cognities gerelateerd zijn aan psychose. Maar spelen ze ook echt een rol bij mensen met UHR? Meta-cognitie wordt vaak vertaald als ‘denken over denken’, en speelt bij veel psychische klachten een rol. Ook bij psychose, en daarom werden ze ook verdacht als belangrijke factor bij milde psychose ervaringen en een verhoogd risico op psychose (UHR). Onderzoekers uit […]

Voor patiënten met een verhoogd risico voor psychose (UHR) is aangetoond dat cognitieve gedragstherapie (CGT) de kans op transitie naar psychose vermindert. Maar als er alleen naar de aan- of afwezigheid van psychose wordt gekeken, gaat er eigenlijk veel informatie verloren. Iemand kan ook last hebben van klachten zonder dat aan de criteria voor een psychotische stoornis is voldaan. De onderzoekers van deze studie hebben wederom bekeken of CGT de kans op psychose kan verminderen, maar ook hebben ze breder […]

FACT Sheet Vroegdetectie en vroeginterventie Mark van der Gaag , 30 september 2016 Doel: Voorkomen van een eerste psychotische episode bij hulpzoekende jonge mensen met een niet-psychotische as-1 stoornis, subklinische psychotische symptomen en sociaal verval. Detectie: Alle hulpzoekenden tot 35 jaar bij basis generalistische en gespecialiseerde ggz worden gescreend met de Ervaringenlijst (PQ – 16; Ising et al., 2012). De screeningslijst heeft een sensitiviteit van 87% en een specifiteit van 87% en een positief predictieve waarde van 44%. Dat wil […]

Negatieve omstandigheden in de kindertijd voorspellen een verhoogde striatale dopamine functie in de vroege volwassenheid Traumatische ervaringen in de kindertijd, zoals fysiek of seksueel misbruik, vergroten het risico op psychose in de volwassenheid. Hoe dat neurologisch werkt, is onbekend. Wat we wel weten is dat een verhoging van de dopamine functie in het striatum een van de meest robuuste neurobiologische kenmerken is van psychose. Bestaat er dan misschien ook verband tussen trauma in de kindertijd en dopamine functie op latere […]

Heb je thuis een puber in de bank hangen? En als die gaat hallucineren, is-ie dan meteen at risk voor ernstiger psychische klachten op latere leeftijd? Dat hallucinaties trans-diagnostisch voorkomen—niet alleen bij de psychotische stoornissen—is bekend. En ze komen ook voor als betrekkelijk losstaand symptoom, bijvoorbeeld bij kinderen en jongeren (adolescenten). Er is nogal discussie of jongeren die hallucineren een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van bijvoorbeeld psychotische stoornissen. Of andere ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA). Vijf studies hebben hier […]

Wie ging ook weer het Nederlands kampioenschap eredivisievoetbal 2015/2016 winnen? Ajax, toch? Gelukkig had PSV geen last van defaitistische opvattingen over het eigen kunnen. Lees over geloof in eigen kunnen en het verband daarvan met negatieve symptomen en niveau van functioneren bij mensen met psychose! Bij mensen met psychosen voorspellen de aanwezigheid van veel negatieve symptomen, zoals lage motivatie en lage emotionele expressie, een laag niveau van functioneren. Helaas zijn er volgens meta-analysen nog steeds geen indrukwekkende interventies gevonden waarmee […]

We weten dat 9% van de Nederlandse 7 en 8-jarigen stemmen hoort. Dat 24% van die kinderen 5 jaar later nog steeds stemmen hoort. En dat 9% van de kinderen in de leeftijd van 7 tot 13 jaar voor het eerst stemmen gaat horen. Maar wat gebeurt er daarna? Nederlandse onderzoekers zijn goed in het verzamelen van grote cohorten die lang opgevolgd worden. Deze Nederlandse collega’s hebben in 2002/2003 een groep jonge stemmenhoorders verzameld. Een deel van deze jongeren (n=293) […]

Voor mensen met een verhoogd risico (UHR, ultra high risk) bestaan gespecialiseerde voorzieningen, gericht op het voorkomen of uitstellen van een eerste psychose. In Engeland blijkt echter bij ongeveer een derde van die aanmeldingen toch al een eerste psychotische episode (FEP, first episode psychosis). Zijn FEP-patiënten die via een UHR-voorziening worden ontdekt nu beter af dan FEP-patiënten die aangemeld worden bij een reguliere GGZ-voorziening? Bij een verhoogd risico op het ontwikkelen van een psychose zijn de symptomen kwalitatief vergelijkbaar met […]

Sinds het ontstaan van criteria om vast te stellen of iemand voldoet aan een verhoogd risico voor psychose (UHR), richt onderzoek zich op de vraag of een eerste psychose voorkomen kan worden. Eerder bleek al dat een psychotische stoornis met 50% kans verminderd kan worden bij 18 maanden follow-up (van der Gaag et al., 2012). Maar blijven deze resultaten ook zo mooi na 4 jaar? Lees meer… Deze studie is een vervolg van een eerder begonnen studie, waarbij is gekeken […]

Ondanks vele studies naar mensen met een verhoogd risico voor het ontwikkelen van een psychose (UHR) is helaas nog steeds niet perfect te voorspellen wie van hen een psychose krijgt. Zou dit beter te voorspellen zijn door het toevoegen van extra gebieden aan de huidige UHR criteria? Het eerste gebied dat hiervoor is voorgesteld zijn de ‘basic symptoms’. Dit zijn subtiele problemen in motivatie, stress tolerantie, affect, denken en spraak die voor de persoon zelf opmerkzaam zijn. Deze klachten zijn […]

Is je vader psychotisch geweest (genetisch risico)? Ben je eventjes echt overtuigd geweest dat de AIVD achter je aanzat (een ‘BLIPS’)? Alsmaar half-en-half denken dat er een kobold in je huis woont (subklinisch symptoom)? Sinds enige tijd voorspellen we op grond hiervan het risico dat iemand een eerste psychose krijgt. Er zijn assessments gemaakt om bij niet-psychotische GGZ patiënten hun risico (UHR, ultra high risk) op psychose te bepalen. Zodat daarna met behandeling het aantal eerste psychosen kan worden teruggedrongen. […]

Trauma in de kindertijd heeft een duidelijk verband met het later ontwikkelen van psychotische stoornissen, dat weten we inmiddels zeker. Bij mensen die reeds een verhoogd risico op psychose hebben (UHR), is de extra voorspellende waarde van trauma in de kindertijd minder duidelijk. Twee studies lieten zien dat het meemaken van seksueel misbruik voorspellend was voor transitie naar psychose bij UHR patiënten (Bechdolf et al., 2010; Thompson et al., 2014). Binnen de UHR populatie is echter minder duidelijkheid over de […]

Stel, je hebt een verhoogd risico (UHR) op psychose. En je gebruikt al een leven lang cannabis maar zonder dat er sprake is van misbruik of afhankelijkheid. Voorspelt dat een verhoogd risico op een transitie naar een eerste psychose? En hoe zit dat als er sprake is van actueel misbruik of afhankelijkheid? Zou je voor de UHR groep kunnen zeggen dat hoe hoger het cannabis gebruik is, hoe groter het verband is met een verhoogd risico op het doormaken van […]