Archief

Ongeveer een derde van de mensen met een ultra high risk (UHR) profiel wordt binnen drie jaar psychotisch. Echter ontwikkelt dus twee derde van deze mensen uiteindelijk geen psychose. Is het mogelijk om nog betere voorspellers te vinden van wie de transitie naar psychose doormaakt? En wat is de rol van co-morbide non-psychotische klachten hierbij? Co-morbide non-psychotische klachten komen veel voor in de UHR-groep. Uit een recente meta-analyse is gebleken dat ongeveer 41% last heeft van een depressie en zo’n […]

Evolutionair gezien is het belangrijk om soms een beetje op je hoede te zijn. Het inschatten van potentiële dreiging vanuit andere mensen kan voorkomen dat ze misbruik van je maken, je buitensluiten of je zelfs kwaad willen doen. Uit onderzoek blijkt dat mensen met een lage sociaaleconomische status (SES) achterdochtiger zijn. Ook discriminatie en het gevoel er niet bij te horen zorgen ervoor dat iemand meer achterdocht kan ervaren. Hoe schatten achterdochtige mensen de intenties van anderen in bij een […]

De beschikbaarheid van CGT voor mensen die last hebben van stemmen schiet helaas tekort, terwijl behandelrichtlijnen minimaal 16 sessies CGT aanbevelen. Hoe lossen we dat probleem nou op? Meer ‘psychose therapeuten’ opleiden en in dienst nemen? Uiteraard een goed idee, maar niet makkelijk te realiseren. Een Britse onderzoeksgroep kwam met een andere oplossing: halveer het aantal sessies en je kunt met het hetzelfde therapeutenbestand twee keer zoveel mensen CGT bieden. De disseminatie van CGT voor psychose (CGT-p) is problematisch: in […]

CGT sociale vaardigheidstraining gecombineerd met toediening van een knuffelhormoon: dat moet samen vast werken! Biedt deze combinatie een perspectief voor die oh zo moeilijk te beïnvloeden beperkingen in de sociale cognities van mensen met psychosen? Het idee voelt meteen goed, maar werkt het ook? Mensen met psychosespectrumstoornissen (het artikel zelf spreekt trouwens steeds van schizofrenie) kampen vaak met tekorten in hun sociale cognities, zoals beperkingen in theory of mind (TOM), sociale perceptie, sociaal inzicht, attributiestijlen en emotieprocessing. Deze tekorten dragen […]

De Hallucinogen Persisting Perception Disorder (HPPD) Wel eens van Hallucinogen Persisting Perception Disorder (afgekort HPPD) of een Persisterende Waarnemingsstoornis door Hallucinogenen gehoord? Ik ook niet. Totdat ik het hoofdstuk “A review of Hallucinogen Persisting Perception Disorder and an exploratory study of subjects claiming symptoms of HPPD” in het boek Behavioral Neurobiology of Psychedelic Drugs las. Lees mee en er gaat een wereld voor je open!…   HPPD is een psychische aandoening die omschreven staat in de DSM5 en kortweg neerkomt […]

Het is al aangetoond dat sociaal isolement een formele denkstoornis (FDS) voorspelt (Zie Nieuwsbericht van 1 november 2015 op GU site). Vervolgonderzoek naar de sociale factoren die hierop van invloed zijn kunnen helpen om (wellicht preventieve) psychologische behandelingen voor FDS te ontwikkelen. Een groep onderzoekers vroeg zich daarom af wat de samenhang is tussen sociaal isolement, theory of mind problemen en een formele denkstoornis. Voor we verder ingaan op deze vraag, nog even een korte definitie van een formele denkstoornis. […]

Ruik jij wel eens een vieze geur terwijl er niks vies in de buurt is? Of ruik je brand of een gaslucht terwijl er in de verste verten geen brand of gas te vinden is? Dan ben je niet de enige. Bainbridge en collega’s onderzochten de prevalentie van wat ze zelf ‘fantoomgeur’ noemen. Dit definiëren zij als het ruiken van een geur zonder de corresponderende bron. Precies ja, dat wat wij in de GGZ een olfactorische hallucinatie noemen. Bainbridge en […]

Hoe zat het ook alweer? Zijn negatieve emoties nu een gevolg of juist een oorzaak van verhoogde achterdocht? En wat is de relatie met de verhoogde opmerkzaamheid voor triviale stimuli die ten grondslag zou liggen aan de ontwikkeling van paranoia? Het zijn vragen die paranoia onderzoekers al decennialang boeien. In deze studie wordt een interessante methode gehanteerd om meer zicht op die samenhang te krijgen. Mensen met overmatige achterdocht hebben vaak last van negatieve gevoelens, vooral depressie en angst. Er […]

Een minderheid van stemmenhoorders rapporteert bijkomende hallucinaties in andere modaliteiten (geur, stem), maar een grote meerderheid van patiënten met visuele hallucinaties zou volgens spaarzaam onderzoek bijkomende hallucinaties ervaren. Het is vreemd dat er relatief nog weinig onderzoek naar multi-modal hallucinations (mmH) is gedaan, omdat er aanwijzingen zijn dat bij psychotische patiënten de lifetime prevalentie van mmH (53%) twee keer zo hoog is als die uni-modal hallucinations (umH;  27%). Anders gezegd: puur stemmenhoren/auditief hallucineren komt minder vaak voor dan hallucineren in […]

In de Zorgstandaard Psychose, neemt CGT een belangrijke plaats in. Zouden de meeste mensen met psychotische klachten ook CGT krijgen? En als ze CGT krijgen is de therapeut dan voldoende deskundig opgeleid? CGT bij psychotische klachten is een hoog specialistische vorm. Alleen lezen is niet voldoende, training en supervisie zijn gewoon noodzakelijk. Gedachten Uitpluizen is in Nederland het protocol voor de behandeling van psychotische klachten.  Maar op hoeveel plekken is het beschikbaar voor patienten? Weten patienten wel dat ze recht […]

Mensen die ooit in hun leven een psychose krijgen, krijgen bijna altijd te maken met antipsychotische medicatie. Helaas is deze medicatie niet voor iedereen een succes; veel mensen hebben last van nare bijwerkingen of ervaren onvoldoende effect waardoor ze stoppen. Voor diegenen kan cognitieve gedragstherapie dan een effectief alternatief zijn. Maakt het dan uit hoe lang de behandeling duurt? En welke specifieke CGT interventies werken dan precies? Het onderzoek is een vervolg op eerdere resultaten uit de ACTION studie (Assessment […]

Bij welk percentage patiënten met een psychose slaan antipsychotica níet aan? En zijn daar voorspellers voor te vinden? Deze twee belangrijke vragen lijken eenvoudig maar zijn moeilijk te beantwoorden op basis van de huidige literatuur. In deze studie hebben onderzoekers daarom de respons van patiënten die meededen aan eerder verrichte RCTs naar de werkzaamheid van antipsychotica bestudeerd en antwoord gegeven op die twee vragen. Ze hebben daarvoor de individuele data opgevraagd van 6.221 patiënten die meededen aan in totaal 16 […]

Clozapine wordt geadviseerd wanneer standaardbehandeling met een regulier antipsychoticum niet aanslaat. Echter heeft 30-40% ook geen baat bij clozapine. Een groep Engelse onderzoekers vroeg zich daarom af of cognitieve gedragstherapie iets zou kunnen zijn voor de clozapine-resistente groep? Clozapine is dus een middel dat geregeld nog effectief kan zijn, maar ook dat werkt nit altijd. Bovendien kan clozapine heftige en gevaarlijke bijwerkingen geven zoals een beroerte. Indien clozapine niet goed aanslaat wordt er vaak nog een ander antipsychoticum bij gegeven (augmentatie). […]

Migratie, een pestverleden, discriminatie, lage sociaal-economische status, een beperkt sociaal netwerk, gehoorbeperkingen, het behoren tot een seksuele minderheid, veelvuldig bekritiseerd worden, zijn allemaal risicofactoren voor het ontwikkelen van een psychose. Een gemene deler is de kans op sociale uitsluiting. Sociale uitsluiting is dus niet alleen een gevolg van de stoornis, maar kan er ook aan voorafgaan. Het is ook gebleken dat sociale uitsluiting de kans op achterdocht verhoogt. Maar bij wie vooral, en hoe werkt dat? Bijzondere ervaringen kunnen ontstaan […]

Verschillende studies hebben zich de afgelopen jaren gericht op het aantonen van een relatie tussen het meemaken van traumatische gebeurtenissen en het ontstaan van psychotische ervaringen. Nu deze relatie duidelijk aangetoond is richten de laatste onderzoeken zich meer op hoe de relatie precies verklaard kan worden. Om meer te weten te komen over hoe de relatie tussen het meemaken van traumatische ervaringen en het ontwikkelen van paranoia verklaard kan worden, werden twee hypothesen getoetst in deze studie. De eerste hypothese […]

Bij de ontwikkeling en het in stand blijven van overmatige achterdocht spelen (volgens het Threat Anticipation model van Freeman) sociale angst en met name twee cognitieve tendensen een belangrijke rol, te weten springen naar conclusies (jumping to conclusions: JTC) en cognitieve inflexibiliteit (belief inflexibility). Geen wonder dus dat er programma’s ontwikkeld zijn om deze verschijnselen aan te pakken. Daarmee zou overmatige achterdocht kunnen verminderen. Maar welke programma’s beogen nu welk effect? In deze studie werden twee programma’s onderzocht, namelijk het […]

Zou een goede psychose-behandelaar ook dissociatie-behandelaar moet worden? De auteurs presenteren een studie naar samenhangen tussen traumaherinneringen, dissociatie en positieve symptomen van psychose. En de vraag rijst: geven wij dissociatie eigenlijk wel voldoende plek? Een goede Nieuwsbrief-kwestie! Lees verder, en bedenk tijdens het lezen af en toe dat ‘dissociatie’ als apart trefwoord niet voorkomt in het register van ons geliefde protocollenboek Gedachten Uitpluizen… Relaties van herinneringen aan jeugdtrauma’s enerzijds met hallucinaties en betrekkingsideeën anderzijds zijn al vele malen vastgesteld in […]

Zo simpel als deze titel klinkt, zo ingewikkeld zijn de statistische analyses die onder deze uitspraak liggen. Een groep wetenschappers is aan de slag gegaan om de relatie tussen psychotische symptomen (hallucinaties en achterdocht), neurotische symptomen (depressie, angst, piekeren, slapeloosheid) en middelengebruik (cannabis en alcohol) te onderzoeken. Ze deden dat in een groep van ruim 8500 mensen in de algemene populatie at baseline en nog eens bij 2400 mensen 18 maanden later. Vernieuwend aan deze studie -naast de groepsgrootte en […]

Hoe stemmen horen beleefd wordt, verschilt per persoon. Al sinds de 19e eeuw zijn de wetenschappers het er nog niet over eens geworden of het uitmaakt of stemmen al of niet in het hoofd of door de oren gehoord worden. In dit recente onderzoek werd daarom een gedetailleerde analyse hiervan gedaan voor een groep van ambulante stemmenhoorders. Kan de eeuwenoude vraag eindelijk beantwoordt en ad acta gelegd worden? Er is al behoorlijk wat onderzoek gedaan naar de verschillen tussen stemmenhoorders […]

Ben ik achterdochtig omdat ik mijn fragiele zelfbeeld wil verdoezelen door anderen te beschuldigen en verdenken? Of ben ik achterdochtig omdat de wereld me heeft bedonderd, of doordat ik zo slecht over mezelf denk dat ik ook verwacht dat anderen dat van me vinden en me op mijn zwakte zullen pakken? Waarom let ik altijd op anderen en ben ik bang voor afwijzing? Uit onderzoek van Freeman (2005) is gebleken dat paranoïde gedachten in de algemene populatie exponentieel zijn verdeeld: […]

Hoe komt het dat de ene stemmenhoorder wel lijdt onder zijn stemmen en de andere niet? In de cognitieve theorie overheerst de idee dat dit te maken heeft met hoe er betekenis wordt gegeven aan stemmen: het gaat er niet over wat je hoort maar hoe je het hoort. Maar is dat wel zo? Gaat het misschien toch niet méér over de inhoud van de stemmen zelf? En als dat zo is, wat betekent dat dan voor de behandeling? Auditieve […]

Veel mensen met schizofrenie ervaren moeilijkheden met hun metacognitief vermogen. Dit betekent dat zij moeilijker kunnen reflecteren op hun gedachten en gevoelens, en deze reflecties vervolgens lastiger integreren bij zichzelf en anderen. Beperkt metacognitief functioneren hangt samen met problemen in het dagelijks leven, meer negatieve symptomen en een minder goede therapeutische relatie. Helpt een Metacognitieve Reflectie en Inzicht Training (MERIT) bij het vergroten van het metacognitief vermogen? Metacognitie wordt over het algemeen ingedeeld in vier bijna onafhankelijke domeinen: zelfreflectie, begrijpen […]

In de richtlijnen worden zowel antipsychotica als CGT geadviseerd als belangrijke behandelingen voor psychose. In de praktijk staan antipsychotica meestal voorop, en als iemand pillen weigert maar wel wil praten, wordt dat meestal (op zijn minst) een blijvend onderhandelonderwerp van gesprek. We willen toch dat iemand medicatie accepteert. Als iemand niet wil praten, maar wel pillen accepteert, is dat minder een gevoeld probleem. Het idee lijkt te heersen dat pillen toch belangrijker zijn of beter werken dan psychotherapie; althans bij […]

Wereldwijd toegepast maar nooit regulier geworden in ons land: acupunctuur! Werkt deze traditionele Chinese geneeskunde gunstig op de symptomen van en rondom psychose? De auteurs deden een review naar effecten. Hoe slaapverwekkend was dat? Veel alternatieve geneeswijzen proberen voet aan de grond te krijgen in de reguliere geneeskunde. En zoals dan gebruikelijk, moeten die geneeswijzen onderzoekingen kunnen overleggen die aan wetenschappelijke standaarden voldoen om tot een beoordeling te komen. Dit geldt ook voor het aandachtsgebied van de auteurs van dit […]

Mindfulness is een staat van bewustzijn van het niet-oordelen en het accepteren van hier-en-nu ervaringen, zoals gedachten en lichaamssensaties. Stel dat je ook kan om mindful om te gaan met psychose, zoals stemmen horen, zou dat het lijden dan verminderen, en acceptatie van je psychose en jezelf bevorderen? Person-Based Cognitieve Therapie (PBCT) is een mindfulness groepsinterventie die dat beoogt. Maar werkt het ook? PBCT integreert CGT-p en mindfulness, en is gericht op drie verschillende bronnen van lijden, te weten (1) […]

Acceptance and Commitment Therapy (ACT) is een derde generatie gedragstherapie die helpt om op een flexibele manier om te gaan met nare emoties, vervelende gedachten of lichamelijke sensaties, zodat er ruimte ontstaat om de aandacht te richten op de dingen die iemand echt belangrijk vindt in het leven. In eerder onderzoek bleek ACT ongeveer even effectief als cognitieve gedragstherapie bij de behandeling van depressie en angstklachten. Benieuwd of ACT ook een effectieve interventie is om depressieklachten te verminderen na een […]

Tijdens een acute opname met twee uur CGT de strijd aangaan met het zelfstigma van mensen met een psychose? Dat is de uitdaging die Lisa Wood is aangegaan en waar ze verslag van doet in dit artikel. Zelfstigma is een veelvoorkomend en groot probleem bij mensen met een psychose. Onderzoek laat zien dat ongeveer de helft van de mensen met een psychose lijdt onder zelfstigma. En het is gerelateerd aan meer klachten, minder herstel, laag zelfbeeld, meer sociale isolatie en […]

Een doel van eerste psychose teams en vroege detectie bij psychose is om de duur van de onbehandelde psychose (DOP) zo kort mogelijk te houden. Hoe langer iemand rondloopt met een psychose zonder daar behandeling voor te krijgen, hoe slechter de prognose is. Bij de meeste reguliere GGZ instellingen is de DOP tussen de 22 en 150 weken. Het is dus heel belangrijk om de DOP actief terug te dringen door bijvoorbeeld Vroege Interventie Psychose (VIP) teams, maar helpen dit […]

De meeste personen bij wie een eerste psychose wordt vastgesteld, hebben al eerder contact gehad met de geestelijke gezondheidszorg. Interessant is of er in die eerdere hulpverlening patronen van zorg te ontdekken zijn die zouden kunnen wijzen op specifieke vroege risicofactoren voor het ontwikkelen van een eerste psychose. In deze studie werd dat onderzocht voor een groep van jonge Amerikanen met een eerste psychose. Er is steeds meer evidentie voor het belang van vroege detectie en interventie voor adolescenten en […]

Na decennia van opvallen en opstaan is het dan afgelopen decennium eindelijk gelukt om de geestelijke gezondheidszorg empirisch onderbouwde werkzame methoden voor de detectie en behandeling van UHR te bieden. In dit artikel van Nederlandse bodem geven de auteurs een overzicht van de actuele stand van zaken rond UHR en ze geven een spannende blik op de ontwikkelingen die komen gaan. Alle lezers van de GU Nieuwsbrief zijn met de termen ultra high risk (UHR) -ook aanduid als at risk […]

Cognitieve problemen zijn een belangrijk kenmerk van psychotische stoornissen. En ze worden ook gevonden in mensen met een Ultra High Risk (UHR) status. De cognitieve problemen bestaan dus al -zij het in mindere mate- voordat mensen een psychotische episode doormaken. Dit interesseert onderzoekers en clinici al tientallen jaren omdat daar wellicht een mogelijkheid ligt voor preventie van psychose. Kan cognitieve remediatie een rol spelen in het voorkomen van de transitie naar een psychose? Dat zou een heel mooi en concreet […]

Er is steeds meer bewijs voor een causaal verband tussen seksueel misbruik en het horen van stemmen. In klinische populaties zijn aanwijzingen gevonden dat deze relatie deels verklaard wordt door posttraumatische klachten, waaronder intrusieve herinneringen. Intrusies komen bij allerhande psychiatrische stoornissen voor. Intrusieve obsessies vertonen fenomenologische overeenkomsten met stemmen (beiden treden herhaaldelijk op) en daarnaast komt OCS relatief gezien vaker voor bij mensen met schizofrenie die stemmen horen. Ook komt OCS vaker voor bij mensen die seksueel misbruikt zijn in […]

We weten inmiddels dat PTSS-klachten vaak voorkomen bij mensen met een psychotische stoornis. Ook weten we dat ze vaak niet worden herkend. En dat, als ze wel worden herkend, veel behandelaars voorzichtig zijn met het inzetten van behandeling. Mensen zijn bang voor toename van de psychose vanwege de stressgevoeligheid. EMDR en imaginaire exposure (IE) worden door behandelaars gezien als stressvolle en daarmee ook risicovolle behandelingen voor deze doelgroep. Hoewel we inmiddels weten dat deze beide behandelmethoden effectief zijn en veilig […]

Bij sommige mensen die voor het eerst stemmen horen, kunnen ongewenste situaties aanwezig zijn, zoals bijvoorbeeld huwelijksproblemen, werkeloos zijn, gepest worden, liefdesverdriet, een stervensgeval, etc. Zouden zulke gebeurtenissen misschien invloed hebben op de beleving van stemmen of op de beleving van gezondheid? En zou dat anders zijn voor mensen die ook voor het eerst stemmen horen, zonder dat daarbij ongewenste omstandigheden zich voordoen? Een Noorse onderzoeksgroep verrichtte de eerste studie naar een vergelijking tussen stemmenhoorders uit de algemene populatie met […]

De laatste jaren is er veel onderzoek gedaan naar de relatie tussen traumatische gebeurtenissen in de kindertijd en psychose. Nu het bestaand van deze relatie duidelijk is aangetoond, focussen studies de laatste jaren meer op de aard van die relatie. Bijvoorbeeld hoe trauma in de kindertijd zich verhoudt tot specifieke kenmerken van psychose. Zo is er bijvoorbeeld enig bewijs dat seksueel misbruik vooral leidt tot hallucinaties, waarschijnlijk via een proces van dissociatie. Maar hoe zit het bijvoorbeeld met trauma in […]

Op 9 februari is in The Lancet het onderzoek van Mark van der Gaag en Wim Veling gepubliceerd. De beide promovendi Roos Pot-Kolder en Chris Geraets zijn gedeeld eerste auteurs. In zeven GGZ instellingen zijn 116 patiënten gerandomiseerd over VR-CBT en wachtlijst plus standaardbehandeling. De patiënten hadden een psychotische stoornis volgens DSM-IV en waren ondanks antipsychotische medicatie nog steeds sterk achterdochtig en zij vermeden in de afgelopen maand winkels, openbaar vervoer, café’s, en/of drukke straten. De VR-CBT behandeling bestond uit […]

Psychotische ervaringen komen vaak voor onder mensen in de algemene bevolking. Voor sommigen betekent dit dat zij een verhoogde kans hebben om een psychotische stoornis te ontwikkelen. Dit geldt zeker niet voor iedereen, want er is een grote groep die geen last heeft en/of geen hulp zoekt voor de psychotische ervaringen. Nieuwsgierig naar welke rol betekenisgeving hierin speelt? Mensen met psychotische ervaringen die hier geen hulp voor zoeken onderscheiden zich van een hulpzoekende groep in dat zij geen achterdocht, cognitieve […]

“Een verwarde man zette vanmorgen de gaskraan in zijn appartement open. Buren vertellen dat hij psychische problemen heeft; hij praat vaak in zichzelf en discussieert met niet-aanwezige personen.” “De verdachte van een dodelijke steekpartij in de metro blijft vastzitten. Hij is gedwongen tot behandeling in de psychiatrie en hij hoort stemmen. Zijn slachtoffer lijkt willekeurig te zijn gekozen. Er is geen sprake van een terroristisch motief.” Dit zijn de nieuwsberichten die niemand koud laten. Gewone Nederlanders, omdat dit geweld onvoorspelbaar […]

Zijn mensen met psychose vaker onveilig gehecht? En gaan onveilige hechtingsstijlen samen met ernstiger psychosesymptomen? De auteurs van dit artikel voerden een meta analyse uit met data uit studies naar de relatie tussen hechting en psychose. Naast veilige hechting worden drie vormen van onveilige hechting onderscheiden, te weten angstig-ambivalente/gepreoccupeerde hechting, angstig-vermijdende hechting en gedesorganiseerde hechting. Gedesorganiseerde hechting wordt in dit artikel beschreven als de combinatie van de eerste twee onveilige hechtingsstijlen, dus én zeer angstig-ambivalent én zeer vermijdend. We beschouwen […]

“Ik kom nauwelijks buiten, dus telefoontjes zouden weleens kunnen helpen.” “…die intensieve therapievorm neemt een beetje teveel tijd van me in beslag.” Het feit dat CGT een aanbevolen psychologische interventie is bij het bevorderen van herstel voor mensen met een psychose, wil nog niet zeggen dat er ook altijd gebruik van wordt gemaakt. Een van de drempels bij de implementatie zou kunnen zijn dat we nog te weinig weten over welke voorkeuren cliënten nu eigenlijk zelf hebben wanneer hen CGT […]

Ondanks verbeteringen in behandeling, bereiken slechts weinig mensen met de diagnose schizofrenie duurzaam sociaal en functioneel herstel (minder dan 14%). Van de groep mensen met een niet-affectieve psychose keert slechts 10-20% terug naar betaalde arbeid. Vroege interventie heeft enig succes in het verbeteren van sociaal functioneren bij mensen met een eerste psychose, maar een substantieel deel van deze groep blijft kampen met sociale beperkingen. Meer specifieke interventies zijn dus gewenst! Lees meer… Co-morbiditeit speelt een belangrijke rol bij jonge mensen […]

Virtual Reality Exposure Therapy (VRET) doet steeds meer zijn intrede binnen de GGZ. Voor mensen die last hebben van een spinnenfobie, sociale angst of veteranen met PTSS klachten is virtual reality (VR) al een effectieve en veilige manier om exposure behandelingen uit te voeren. De laatste jaren is veel onderzoek gedaan naar VR bij mensen met psychose klachten. Processen van achterdocht laten zich op deze manier goed onder de loep nemen. Benieuwd of met VR ook de relevantie van cognitieve […]

Ook onthand in het contact met psychotische cliënten die verward denken en spreken, van de hak op tak springen, out-of-the-blue-gedachtenstops ervaren en wat dies meer zij? De auteurs bespeurden een gemis aan klinisch behulpzame tips en tricks voor de CGT behandeling van deze formele denkstoornissen. Ze schieten ons te hulp…..handig! Binnen CGT is veel aandacht voor CGT bij inhoudelijke denkstoornissen (dat wil zeggen: overwaardige ideeën en wanen), met name paranoia. In wetenschappelijk onderzoek en in klinische beschrijvingen vinden behandelaren tal […]

Hoe vaak haalt een wetenschappelijke studie nu.nl? En hoe vaak wordt er vervolgens ook een serieus verhaal over geschreven dat redelijk overeenkomt met de achtergrond en de resultaten van die studie? Niet vaak. Deze studie uit The Lancet kreeg dat wel voor elkaar. En dat is niet voor niks. In deze studie wordt de werkzaamheid van een nieuwe therapie voor persisterende hallucinaties onderzocht: AVATAR. Deze therapie maakt gebruik van het fenomeen dat een stem vaak een persoonlijke identiteit krijgt. Een […]

Virtual Reality CGT (VRcgt) heeft de charmante eigenschap dat in het moment geoefend kan worden met sociale situaties waarvan de cliënt weet dat het niet echt is, maar die wel levensecht lijken, en waarvan geleerde lessen zich ook lijken te generaliseren naar het dagelijks leven in de echte wereld. We wachten met smart op het uitkomen van de Nederlandse VRcgt studie van pluizer Roos Pot-Kolder bij mensen met overmatige achterdocht. Als kleine teaser bespreken we hier een kleine studie van […]

Het is inmiddels wel duidelijk dat slaap(problemen) en paranoïde gedachten iets met elkaar te maken hebben. Toch blijft de vraag “Hoe dan?” grotendeels onbeantwoord. Deze studie doet een mooie poging om die vraag te beantwoorden. De auteurs duiken diep in de relatie tussen slaapproblemen (insomnia) en paranoia en nemen daarin een derde factor, namelijk negatieve emoties mee. Het lijkt daarmee een beetje op de experimentele studie van Reeve et al. (2017), ook in deze nieuwsbrief. En net als Reeve ea […]

De zorgstandaard psychose is uitgekomen. Hij is downloaden vanaf hier: http://www.kwaliteitsontwikkelingggz.nl/project/zorgstandaard-psychose/   Waarin verschilt de zorgstandaard van de multidisciplinaire richtlijn? Een eerste verschil met de multidisciplinaire richtlijn is de doelgroep lezers. Het was de bedoeling dat de zorgstandaard vooral consumenteninformatie zou bevatten over de zorg en de te verwachten resultaten daarvan. De tekst is inderdaad toegankelijker geworden dan de multidisciplinaire richtlijn, maar een koopgids voor patiënten is het nog lang niet.   Een tweede belangrijk verschil is dat deze zorgstandaard […]

Hoort slaaptraining in de psychosezorg? Kan behandeling van slaapklachten psychoseklachten verminderen (of voorkomen)? Nou en of! Het blijkt maar weer hoe ongelooflijk belangrijk het is om slaap bij onze psychose patiënten in de gaten te houden. Weer een artikel voor op je nachtkastje.   De onderzoekers wilden in een grote groep proefpersonen nagaan of de empirisch onderbouwde veronderstelling klopt dat verbetering van slaap ook verbetering van andere psychische klachten geeft, vooral paranoia en hallucinaties. Ze zochten hun proefpersonen onder studenten: […]

Dat CGT de best bewezen behandeling is voor slapeloosheid (insomnia) wisten we al, maar of het ook effectief is bij mensen met stemmen en overmatige achterdocht was nog niet onderzocht. Terwijl er juist bij deze mensen vaak óók sprake is van slapeloosheid. Deze studie is iets ouder dan de anderen in deze nieuwsbrief – maar vanwege de relevantie doen we hem erbij: over de effecten van CGT voor slapeloosheid bij mensen met een schizofrenie spectrum diagnose. In een eerdere studie […]

Slapeloosheid wordt niet alleen als in standhoudende factor bij psychose gezien, maar ook als oorzaak. Logisch dus om slaapproblemen bij de UHR-groep (mensen die nog nooit een psychose hebben gehad, maar er wel een verhoogd risico op lopen) te behandelen en te kijken of dit misschien de subklinische psychose klachten vermindert of zelfs psychose kan helpen voorkomen.   Twaalf mensen met UHR-profiel kregen een slaap-CGT-behandeling van 8-sessies aangeboden. Elf van hen volgden alles tot het einde. De cliënten zijn echter […]

Slapeloosheid kenmerkt zich door moeite met in slaap vallen, niet kunnen doorslapen of te vroeg wakker worden. Als slapeloosheid langere tijd aanwezig is kan dit leiden tot gezondheidsrisico’s zoals overgewicht, diabetes of somberheid. Er zijn studies die aantonen dat slapeloosheid ook samenhangt met psychotische ervaringen, maar hoe zit deze relatie precies in elkaar? Is er bijvoorbeeld sprake van een causale relatie?   Via advertenties werden vrijwilligers uit de omgeving van Oxford tussen de 18 en 30 jaar uitgenodigd om mee […]

Een recente meta-analyse toonde al aan dat traumagerichte psychologische behandelingen effectief lijken te zijn in het behandelen van PTSS bij mensen met psychosen (Sin & Spain, 2017). Vooral therapieën met directe traumaverwerking (exposure) bleken effectief te zijn. Maar wat is het effect van traumagerichte psychologische behandelingen op de psychose symptomen? Een groep Australische onderzoekers zocht dit uit. Zij vonden 25 studies over traumabehandeling bij psychose. Een flink deel hiervan betrof gevalsbeschrijvingen en pilotstudies van lage kwaliteit en dus grote kans […]

In het artikel met de prikkelende titel “Is shame hallucinogenic?” moedigt Simon McCarthy-Jones ons aan om na te denken over de rol schaamte in het ontstaan van stemmen. Heb je zin in een out-of-the-box artikel over hallucinaties? En vind je het wel interessant als een wetenschapper durft te schrijven dat zijn voorstel “highly speculative is, yet may offer a fruitful new way to think about voice-hearing”? We weten steeds meer over de cognitieve mechanismen die een rol spelen in het […]

Het is bekend dat psychotische stemmenhoorders fouten kunnen maken in de monitoring waardoor de illusie ontstaat dat hun eigen innerlijke spraak extern uitgesproken spraak zou zijn. Maar hoe zit dat bij mensen met visuele hallucinaties? Zou dat net zo werken? Zo’n mechanisme simpel overzetten van stemmenhoren naar visioenen zien: ze verwarren innerlijke beelden (imagery) met externe gebeurtenissen? Naar visuele hallucinaties (VH) is veel minder onderzoek gedaan dan naar auditieve hallucinaties (AH). AH worden soms verondersteld het gevolg te zijn van […]

Er zijn verschillende soorten zelfgerichte aandacht. Rumineren over jezelf, je lichaam, en je gedachten is vaak stress-verhogend. Rumineren is ‘herkauwen’; negatief en oordelend blijven piekeren over wat er gebeurd is over ongunstige aspecten. Maar mindful bewust zijn van jezelf en je gedachten kan juist stress-verlagend werken. Mindfulness is minder oordelend en meer in het hier-en-nu. Hoe hangen deze twee vormen van zelfgerichte aandacht samen met de kans op achterdocht? Engelse onderzoekers hebben een experiment gedaan met 32 niet-zieke studenten. Deze […]

Heb je weleens het gevoel dat mensen iets tegen je zeggen met een dubbele betekenis? Of weleens gedachten gehad dat mensen je iets kwaads willen doen? Zo’n 10-15% van de algemene bevolking heeft in mindere of meerdere mate last van overmatige achterdocht. Dus het komt niet alleen voor bij mensen met een psychiatrische diagnose. Er zijn inmiddels veel aanwijzingen dat vroege interpersoonlijke negatieve ervaringen een rol spelen in de ontwikkeling van dit soort achterdocht. Volgens het cognitieve model van overmatige […]

In eerdere nieuwsbrieven berichtten wij al over een studie die aantoonde dat dissociatie een aanzienlijk deel van de relatie tussen jeugdtrauma en stemmen horen verklaart (Pilton et al., 2015) en over een studie die vond dat een onveilige hechtingstijl gerelateerd was aan overmatige achterdocht, maar niet aan stemmen horen (Wickham et al., 2015). Bevestiging van deze bevindingen was nodig concludeerden wij bij dit laatste bericht, welnu die bevestiging dient zich aan. En deze bevestiging komt van de onderzoeksgroep die ook […]

Er is de laatste jaren veel aandacht voor de rol van traumatische gebeurtenissen in de jeugd bij het ontwikkelen van psychotische ervaringen. Traumatische ervaringen komen veel voor onder mensen met een verhoogd risico voor psychose (UHR), mensen met psychotische stoornissen en bij mensen met schizofrenie. Minder bekend is nog welke mechanismen daar nou precies onder zitten. Meer weten over hoe trauma tot psychose leidt? Naast traumatische ervaringen weten we dat bepaalde cognitieve denkstijlen een rol spelen bij psychose. Het meemaken […]

In de afgelopen jaren is duidelijk geworden dat niet het horen van stemmen op zich, maar vooral de emoties die deze stemmen oproepen, bepalen hoeveel last mensen hebben van hun stemmen. Precies hiermee gaan we aan de slag in psychologische behandeling. Filippo Varese legt in dit artikel uit dat het vervolgens wel cruciaal is om te weten welke factoren die emotionele reactie op auditieve verbale hallucinaties veroorzaken. Hij omschrijft dat in eerdere onderzoeken naar voren is gekomen dat de emotionele […]

CGT voor stemmenhoren verandert het brein. Daar waar antipsychotica niet hielpen, hielp CGT het limbisch systeem te ontspannen bij het luisteren naar vervelende teksten. Prachtig onderzoek, met leerzame lessen over stemmenhoren en hersenactiviteit. En trouwens ook fijn voor de goede verstandhouding tussen psychologen en psychiaters. Met functional Magnetic Resconance Imaging (fMRI;, in het Nederlands ook bekend als functionele kernspintomografie) kan de plaats van hersenactiviteit bepaald worden. Er worden bij fMRI 3D-afbeeldingen van de hersenen gemaakt, waarbij te zien is waar […]

Specifiek bij adolescenten is nog weinig onderzoek gedaan naar paranoia (overmatige achterdocht). Raar, want juist op deze leeftijd zien we vaak niet-klinische paranoia, gepaard gaande met gevoelens van angst en depressie, laag zelfbeeld en gedragsproblemen. Je kunt je ook voorstellen dat te veel wantrouwen op die leeftijd niet bepaald bevorderlijk is voor je sociale contacten en je identiteitsvorming. Wil je meer weten over welke factoren voorspellend zijn voor hardnekkige paranoia? Geen levensfase wordt zo gekenmerkt door sociale kwetsbaarheid en dreiging […]

Apps zijn er in overvloed en het aantal groeit per dag. Ook in de GGZ. eHealth apps worden een steeds groter deel van het reguliere aanbod en pretenderen de zorg efficiënter te maken. Het bewijs hiervoor is echter schaars. Er zijn duizenden apps op de markt en slechts een handvol zijn onderzocht en effectief gebleken (Donker et al., 2013). Bovendien is deze ‘bewezen’ effectiviteit gebaseerd op één onderzoek in plaats van herhaalde trials, waardoor wij nog ver verwijderd zijn van […]

Op vrijdag 13 april 2012 promoveerde Judith Rietdijk aan de Vrije Universiteit naar vroegdetectie bij psychose. Na een prachtige verdediging behaalde Judith haar welverdiende doctorstitel. U kunt hier het hele proefschrift terugvinden Het onderzoek van Judith is onderdeel van het Early Detection and Intervention Evaluation onderzoek (EDIE-NL) waar Dr. Helga Ising, Dr. Sara Dragt en Dr. Rianne Klaassen ook op promoveerden. Onderzoek naar de ontwikkelingsstadia van schizofrenie laat zien dat transitie naar psychose vaak voorafgegaan wordt door een periode waarin subklinische psychotische […]

Vrijdag 31 maart 2017 promoveerde Tamar Kraan aan de Vrije Universiteit te Amsterdam op onderzoek naar de rol van omgevingsfactoren bij mensen met een verhoogd risico op psychose. Tamar verdedigde haar proefschrift voortreffelijk en daarmee behaalde zij haar welverdiende doctorstitel. Haar proefschrift kunt u hier lezen… De zogenaamde lekenlezing kunt hier bekijken… Onderzoek naar de ontwikkelingsstadia van schizofrenie laat zien dat transitie naar psychose vaak voorafgegaan wordt door een periode waarin subklinische psychotische klachten, ook wel UHR klachten genoemd, al aanwezig waren.  […]

Vrijdag 7 juli 2017 promoveerde Helga Ising aan de Vrije Universiteit te Amsterdam op het onderzoek naar vroegdetectie, risicoprofilering en proactieve interventie bij patiënten met een verhoogd risico op psychose. Helga verdedigde haar proefschrift uitstekend en daarmee behaalde zij haar welverdiende doctorstitel. U kunt haar proefschrift hier lezen. Het onderzoek van Helga sluit aan op het werk van Early Detection and Intervention Evaluation (EDIE-NL) onderzoekers Dr. Judith Rietdijk, Dr. Sara Dragt en Dr. Rianne Klaassen. Onderzoek naar de ontwikkelingsstadia van […]

Daar lijkt het wel op. De Adult Psychiatric Morbidity Surveys waarin ongeveer om de 7 jaar een grote groep Britten wordt onderzocht op psychische klachten, zijn belangrijke data-mijnen waarmee al vele epidemiologische vragen over psychische stoornissen beantwoord zijn. Zo werd eerder een relatie tussen lager IQ en depressie aangetoond. En nu onderzocht men of een lager IQ (70-85) ook een verhoogde kans op psychose geeft. Theoretisch wordt vooral een relatie tussen IQ en achterdocht verondersteld. Achterdocht heeft alles te maken […]

Autisme en psychose: komen ze vaak samen voor? Zijn het wel echt verschillende stoornissen? Het lijkt soms zo op elkaar! Deze auteurs reviewden de literatuur over de relatie tussen autisme, autisme-achtige klachten en psychose. Het woord autisme stamt af van het griekse αὐτός, autós, wat ‘zelf’ betekent. De Zwitserse psychiater Paul Eugen Bleuler (1857-1939) beschouwde autisme als één van vier kernkenmerken van schizofrenie. Bleuler doelde hiermee op het verstoorde emotionele contact met anderen zoals hij bij mensen met schizofrenie waarnam. […]

Tussen autisme spectrum stoornissen (ASS) en schizofrenie spectrum stoornissen (SSS) bestaat nauwe verwantschap. We zien dat in de overlap van symptomen in beide spectra, en ook in de evidentie in epidemiologisch, klinisch, neurobiologisch en genetisch onderzoek. Het is dus niet vreemd dat veel onderzoekers zich hebben afgevraagd of er wellicht sprake is van een gemeenschappelijke genetische oorsprong bij de beide spectra. Als we kijken naar de verschillen tussen de beide spectra zoals beschreven in de DSM-5, dan zien we dat […]

Autisme spectrum stoornissen kenmerken zich door onder andere problemen in de sociale interactie en communicatie. Hoewel er de afgelopen jaren steeds meer kinderen de diagnose autisme hebben gekregen, is er vrij weinig bekend over hoe deze mensen in de volwassenheid functioneren. Lopen ze bijvoorbeeld een grotere kans op psychose of bipolaire stoornissen? Een handjevol eerdere studies laat zien dat er voorzichtig bewijs is dat mensen met autisme meer risico lopen op het ontwikkelen van non-affectieve psychoses en bipolaire stoornissen. Zo […]

Acceptance and Commitment Therapy (ACT) behoort tot de zogenaamde derde generatie gedragstherapie en is een effectieve aanpak bij bijvoorbeeld angst en depressie. ACT richt zich op het verminderen van de mate waarin symptomen en daaraan verbonden overtuigingen domineren in beleving en gedrag. Australische onderzoekers wilden weten of ACT ook bij medicatie resistente psychose effectief zou zijn. Ze meenden dat ACT makkelijker en sneller kan bij psychose dan CGT. Dat mag zo zijn, maar werkt het ook? Bij twee kleine gecontroleerde […]

Buitensluiten, uitschelden, altijd als laatste met gym gekozen worden of fysieke aanvallen. Veel kinderen krijgen in hun jeugd te maken met pesten. Gepest worden in de jeugd hangt samen met psychotische ervaringen bij zowel de algemene populatie als bij mensen met psychose. Maar hoe komt dat dan? Pesten kan leiden tot dat iemand zich meer bewust wordt van anderen in de omgeving en gevoeliger is voor kritiek en afwijzing. Deze interpersoonlijke gevoeligheid zou een belangrijke rol kunnen spelen bij het […]

Je kent het wel. Van die situaties waarin je denkt “Ga alsjeblieft even uit mijn personal space…” In de kroeg, in de metro of gewoon bij die collega die altijd net iets te dichtbij komt. Het kunnen bewaken van je persoonlijke ruimte en het nemen van voldoende afstand tot andere mensen zijn belangrijke factoren in sociaal contact. Dit artikel doet er onderzoek naar bij psychose en maakt daarvoor gebruik van Virtual Reality. Persoonlijke ruimte of interpersoonlijke afstand is de afstand […]

“Man, hoe meer ik game hoe rotter ik me voel. Die gasten willen me gewoon niet laten meedoen in de online party. Ben ik zo slecht, ligt het aan mij, of wat hebben mensen toch tegen mij?” De multi player game als onderzoeksparadigma voor de relatie tussen sociale uitsluiting, zelftwijfel en paranoia. Van alledaagse onjuiste achterdocht tot gierende paranoia: onderzoek toont een link aan tussen achterdocht en zelfbeeld. Het zelfbeeld van de achterdochtige medemens fluctueert, is (te) laag, is kwetsbaar […]

Piekergedachten zijn voor de meeste mensen herkenbaar. Bij depressie komt het vaak voor, en hangt het samen met het aanhouden van de somberheid. Recent onderzoek laat zien dat ook patiënten met psychose vaak piekeren, het is gekoppeld aan achterdocht. Het onderdrukken van piekergedachten zou bovendien kunnen leiden tot meer intrusieve gedachten, die vervolgens als stemmen kunnen worden geïnterpreteerd. Hangt piekeren na een stressvolle gebeurtenis inderdaad samen met hallucinaties? Aan deze studie deden 102 universiteitsstudenten en medewerkers mee. Personen die in […]

We weten dat hallucinaties niet uitsluitend voorkomen bij psychotische stoornissen maar ook bij andere stoornissen, zoals bijv. borderline persoonlijkheidsstoornis (BPS). Merkwaardige term eigenlijk: ‘borderline’. Ooit bedacht door psychoanalytici, die daarmee een grensgebied aangaven tussen neurose en psychose, en al decennialang als diagnose opgenomen in de DSM. Borderline suggereert dat deze mensen vaker het contact met de realiteit kwijt zijn en meer psychose symptomen hebben dan mensen met neurotische stoornissen, zoals angst of depressie. Maar klopt dat eigenlijk wel? Als je […]

In een enquête staat de stelling “Ik ben ervan overtuigd dat er samenzweringen schuilgaan achter veel dingen in de wereld”. Bedenk nu tien sociaal-maatschappelijke en psychologische kenmerken, waarvan jij inschat dat die passen bij mensen die deze vraag bevestigend beantwoorden (bv ‘rijk’ of juist ‘arm’). Neem als hulpmiddel gerust een niet-psychiatrische samenzweerderige bekende van je in gedachten… In dit onderzoek namen de auteurs uit een groot Amerikaans epidemiologisch onderzoek een steekproef van 5.645 mensen die ondermeer antwoord gaven op de […]

Weg met wij vs zij, WIJ zijn allemaal achterdochtig. Er waren al veel aanwijzingen dat overmatige achterdocht niet iets was van een groep speciale mensen, maar het blijkt nu duidelijk dat wij allemaal in meer of mindere mate achterdochtig zijn. Kortom, achterdocht is een dimensie die loopt van praktisch overmatig vertrouwen (wat evolutionair gezien onverstandig lijkt) tot overmatige achterdocht (wat je functioneren erg kan belemmeren). Dit blijkt uit een grote studie met 2836 deelnemers van verschillende studies die bij elkaar […]

De effectiviteit van antipsychotica is al jaren vrij stabiel en er is weinig zicht op nieuwe medicatie die beter zal werken tegen psychosen. Maar er zijn meer pillen! Bijvoorbeeld vitaminen of mineralen supplementen. Er zijn ook aanwijzingen dat mensen met langdurige psychosen gemiddeld genomen lagere niveaus van bepaalde vitaminen hebben, en we weten dat bepaalde vitaminen het cognitief functioneren beïnvloeden. Zou het slikken van voedingssupplementen psychose kunnen verminderen? Een groep onderzoekers uit Engeland en Australië voerde de eerste meta-analyse uit […]

De relatie tussen voeding en het risico op schizofrenie houdt onderzoekers en patiënten al jarenlang bezig. De aanwezigheid van specifieke verbanden zou ons duidelijkheid verschaffen over het precieze ontstaansmechanisme van psychose en –belangrijker nog- fantastische mogelijkheden bieden voor de preventie ervan. Toch blijkt het moeilijk om antwoord te geven op de vraag of er een verband is tussen het (ontbreken van) voeding en het ontstaan van psychotische stoornissen. De Hongerwinter en De Grote Sprong Voorwaarts De eerste en misschien wel […]

Als we aan kruiden denken, denken we meestal aan lekker eten en koken. Dan denken we aan basilicum, munt en oregano, of aan kaneel, peterselie en nootmuskaat. Maar behalve voor de smaak, worden kruiden(preparaten) ook gebruikt voor vermeende gunstige effecten op de gezondheid. Het zijn immers ‘natuurlijke’ producten. Maar niet alles wat ‘natuurlijk’ is, is veilig. Er zijn kruiden die zeer giftig zijn en om die reden verboden zijn bij de wet. Over welke kruiden het hier gaat, welke (psychische) […]

Visolie bevat omega-3 vetzuren. Aan deze vetzuren worden positieve eigenschappen toegeschreven voor hart- en vaatziekten, oogfuncties en het brein. Omega-3 vetzuren zijn inmiddels ook als behandeling getest voor het risicoprofiel op psychose (UHR / ARMS). Voorheen leek het goed te werken! Maar is dat nog steeds zo? De studie van Amminger e.a. (2010) was een tijd lang de enige die had getest of het gebruik van visolie het risico op psychose vermindert. In totaal deden 81 mensen met een ultrahoog […]

Psychotische ervaringen, waaronder achterdocht, blijken een vaak voorkomend verschijnsel onder de bevolking. Etniciteit, sociaaleconomische status en gehechtheid spelen een rol bij de gevoeligheid voor psychotische ervaringen, en dan met name achterdocht. Welke rol spelen taal en sociale identiteit bij achterdocht? Uit eerder onderzoek weten we dat mensen die tot een etnische minderheid behoren – vooral naarmate ze in kleinere getallen leven tussen een autochtone meerderheid – een verhoogde kans hebben op psychose (ethnic density effect). Een verklaring zou zijn dat […]

Van erotomanie is sprake wanneer iemand er zeer sterk van overtuigd is dat een ander verliefd is op hem/haar, terwijl daar absoluut geen sprake van is. Dit kan veel problemen geven, voor beide partijen. Hoewel het niet vaak voorkomt, kunnen we ons wel afvragen hoe zo’n overtuiging ontstaat, en hoe we in voorkomende gevallen mensen met die overtuiging kunnen helpen. De Fransman De Clérambault was de eerste die erotomanie beschreef. Hij benadrukte dat bij erotomanie de persoon er ook van […]

Onderzoek toont aan dat ongeveer 30% van de mensen met schizofrenie of een schizoaffectieve stoornis last heeft van obsessief-compulsieve klachten. En 12% van hen voldoet aan de criteria voor een comorbide obsessief compulsieve stoornis. Kortom: dwangklachten komen vaak voor bij mensen met een psychotische stoornis. Kun je daar gewoon gedragstherapie op doen? Een belangrijk gegeven is dat OCD klachten bij psychose geassocieerd zijn met een hogere lijdensdruk, angstklachten, depressie, suïciderisico, slechter functioneren en een slechtere prognose. Er zijn verschillende verklaringen […]

Onze eigen pluizer José de Jager probeert in Nederland het onderwerp seksualiteit bij psychose op de kaart te zetten. Samen met een Ierse collega dook zij in de literatuur om vast te stellen wat er de afgelopen 10 jaar onderzocht is betreffende seksualiteit en intimiteit bij mensen met psychosen. Bij deze review werden studies naar negatieve effecten van medicatie op seksualiteit en intimiteit (een belangrijk verschijnsel waar vaak te weinig aandacht voor is binnen de zorg) buiten beschouwing gelaten (zie […]

Haastige spoed is zelden goed. Maar mensen met psychosen zouden zich daar in het bijzonder aan bezondigen als ze beslissingen nemen. Maar gaat dat écht zo of denken we dat maar? Zijn de gebiaste conclusies echt uit haast ontstaan, of speelt er nog wat anders? Iedere trouwe Nieuwsbrieflezer is bekend met de cognitieve bias ‘jumping to conclusions’(JTC). Onderwerp van dit artikel is welk cognitief proces ten grondslag ligt aan JTC. Uit onderzoek komt een hypothese naar voren dat een al […]

Mensen met schizofrenie die hallucineren blijken moeite te hebben met het onderscheiden van intern gegenereerde informatie van extern aangeboden informatie. Ze vinden het dus moeilijker dan gezonde mensen om aan te wijzen of de bron van informatie binnen of buiten henzelf ligt. Dit proces van het vaststellen van de oorsprong noemen we ‘bronmonitoring’ en er wordt verondersteld dat het vooral een rol te speelt in het ontstaan en voortbestaan van hallucinaties. Deze studie onderzoekt of gezonde mensen met een verhoogde […]

Op zoek naar een verklaring voor het ontstaan van schizofrenie hebben wetenschappers zich verdiept in denkstijlen. Hieruit zijn verschillende denkstijlen naar voren gekomen die lijken samen te hangen met wanen. Overhaast conclusies trekken (jumping to conclusions), sterk vasthouden aan bestaande overtuigingen en geneigd zijn om bewijzen tegen de overtuiging naast zich neer te leggen (bias against disconfirmaroty evidence, BADE) zijn denkstijlen die een belangrijke rol lijken te spelen. Spelen deze denkstijlen ook al een rol in de verhoogd risico fase […]

Meta-cognities nemen een belangrijke plek in binnen het Nederlandse gedachtenuitpluizen protocol voor mensen die aan UHR criteria voldoen. Dat is zo, omdat negatieve meta-cognities gerelateerd zijn aan psychose. Maar spelen ze ook echt een rol bij mensen met UHR? Meta-cognitie wordt vaak vertaald als ‘denken over denken’, en speelt bij veel psychische klachten een rol. Ook bij psychose, en daarom werden ze ook verdacht als belangrijke factor bij milde psychose ervaringen en een verhoogd risico op psychose (UHR). Onderzoekers uit […]

Onderzoek laat een duidelijk verband zien tussen traumatische ervaringen in de jeugd en het ontstaan van hallucinaties. Ook lijkt het meemaken van meer recente trauma’s of gebeurtenissen – life events – samen te hangen met psychotische klachten. Wat echter nog niet eerder is onderzocht, is in hoeverre cognitieve processen naar aanleiding van traumatische gebeurtenissen de psychose voorspellen. Dus hoe leiden die trauma’s nu tot psychose? Vanuit onderzoek naar posttraumatische stress stoornis (PTSS) weten we dat cognitieve processen een rol spelen […]

Mensen die last hebben van stemmen horen, krijgen weleens van anderen te horen dat ze er ‘gewoon’ minder aandacht aan moeten besteden. Dat zijn natuurlijk goed bedoelde adviezen, maar makkelijker gezegd dan gedaan. Toch wist een Spaanse onderzoeksgroep een programma te ontwikkelen, gericht op aandachtprocessen, waardoor o.a. frequentie en intensiteit van stemmen horen verminderde. Ondanks het positieve effect van antipsychotica, profiteert een derde van de mensen die last hebben van stemmen horen, niet of onvoldoende van farmacotherapie. Zij blijven last […]

“Ik ben vroeger bij een medium geweest en die vertelde me dat hij zijn lichtgids hoorde zeggen dat ik later vier kinderen zou krijgen”. Misschien onthullen we later of deze voorspelling uitkwam, maar eerst richten we ons op de onderzoeksvraag: lijken de stemmen van geen-hulp-zoekende, helderhorende mediums op die van stemmenhoorders die wel hulp zoeken, in de GGZ? In de Nieuwsbriefnummer van juni 2016 heb je kunnen lezen hoe divers de verschijningsvormen van ‘stemmenhoren’ kunnen zijn. ‘Stemmen horen’ verschilt per […]

Het horen van stemmen komt vaak voor. Ook bij mensen zonder een psychiatrische stoornis. Zijn er eigenlijk verschillen tussen de hallucinaties van mensen met en zonder een diagnose? Dat is de vraag die in dit systematische review wordt beantwoord. Als je alles wil weten: trek tijdens de vakantie je kersttrui en dikke sokken aan, nestel je op de bank en lees heel het artikel en alle referenties. Er is namelijk veel interessant onderzoek gedaan naar gezonde mensen die stemmen horen […]

De tijd dat symptomen van psychische stoornissen als ‘losse dingen’ werden beschouwd is voorbij. Ook zijn psychose symptomen mogelijk niet het gevolg van een onderliggende psychotische stoornis, maar interacteren de klachten zelf met elkaar en vormen ze zo een zelf-organiserend netwerk. Deze netwerken zijn persoonlijk, complex en ze fluctueren over de tijd. In deze studie werd het symptoomnetwerk van één 46-jarige vrouw met schizofrenie in kaart gebracht over de periode van een jaar. Hoe ging dat in zijn werk? Deze […]

We weten dat CGT effectief is bij psychoseklachten en zowel de nationale als internationale richtlijnen (bv NICE) schrijven minimaal 16 sessies voor. Dat aantal is gebaseerd op de duur van de meeste effectstudies. Maar is 16 sessies niet een beetje weinig? En wat is optimaal? Of wisselt het tempo en dus ook minimum sterk per cliënt? In deze studie ontvingen 58 volwassenen allemaal 45 sessies cognitieve gedragstherapie voor psychoseklachten (CGTp). Bij de start van de behandeling en na sessies 5, […]

Het moet toch niet gekker worden: psychose klachten zouden zelf-organiserend zijn?! Hoezo zelf-organiserend? Psychose symptomen zijn toch het causale gevolg van een onderliggende ziekte zoals schizofrenie, of van een duidelijke biologische oorzaak, of van welke andere deep down onderliggende oorzaak dan ook? Nou…nee, da’s niet de manier waarop deze onderzoekers kijken. Raak ook verstrikt in het netwerk van verhelderende vergezichten. Dit artikel gaat over de netwerktheorie van psychiatrische symptomen: het Integrated Network Model of Psychotic Symptoms (INMOPS). Er staat veel […]

Als iemand tegen je zegt “Lisa vertrekt vroeg vandaag”, weet jij dan wat er aan de hand is? Hoe overtuigd ben je (op een schaal van 0-100%) van de verschillende mogelijkheden, zoals dat Lisa ziek is, van school weggestuurd is, of gespijbeld heeft? Vermoedelijk scoor je geen van deze opties met een zeer hoge waarschijnlijkheid, omdat er veel verklaringen mogelijk zijn. Maar bij mensen met overmatige achterdocht ligt dat anders. Zij kunnen daarbij hoog scoren (tot soms wel 100% zeker […]

Onveilige hechting in de kindertijd kan leiden tot gevoeligheid voor stress, kritiek en negatieve reacties van anderen. Daarnaast is onveilige hechting in verband gebracht met psychotische stoornissen. Zo zou onveilige hechting leiden tot achterdochtige attributiestijlen, wat vervolgens aanzet zou kunnen geven tot paranoia. Hoewel lange tijd werd aangenomen dat hechtingsstijlen vrij consistent zijn over de tijd, laat recent onderzoek zien dat hechtingsstijlen meer aan verandering onderhevig zijn dan oorspronkelijk werd gedacht. Mogelijk zouden deze veranderende hechtingsstijlen effect kunnen hebben op […]

Piekeren en achterdocht hangen op verschillende manieren samen en er zijn aanwijzingen dat mindfulness juist kan helpen bij psychose. En we weten dat we allemaal welk eens een beetje achterdochtig zijn. Moeten we allemaal aan de mindfulness? Of kunnen we onszelf ook gewoon afleiden?… Lees meer … Het antwoord lijkt te zijn, beiden helpen. Deze onderzoekers maakte een paar jaar geleden studenten achterdochtig door ze in een pikdonkere kamer te zetten waarvan ze verteld werd dat er misschien ook iemand […]

Er zijn reeds heel wat studies waarin ‘cognitieve remediatie’ voor mensen met psychose is onderzocht. Dat is het trainen van cognitieve functies, zoals bijvoorbeeld het geheugen, of executieve functies zoals aandacht switchen. De effecten ervan zijn geregeld aangetoond op de getrainde taken, maar generalisatie naar het dagelijks leven valt vaak tegen. Patiënten hebben er vaak geen baat bij in de zin van beter presteren op school, werk of andere leefdomeinen. In een nieuwe studie is bij 130 mensen met schizofrenie […]

Vergelijk jij je ook weleens met je buurman, je collega’s, je vrienden of je broers of zussen op de sociale ladder? En hoe voelt dat? Vermoedelijk voel je je prettiger wanneer jij denkt dat je hoger op die ladder staat dan de ander. We weten dat de beleving van een lage positie geassocieerd is met negatieve gevoelens en psychopathologie, zoals sociale angst en depressie. Maar heeft sociale vergelijking ook invloed op overmatige achterdocht? Twee jaar geleden deed een groep Britse […]

Voor patiënten met een verhoogd risico voor psychose (UHR) is aangetoond dat cognitieve gedragstherapie (CGT) de kans op transitie naar psychose vermindert. Maar als er alleen naar de aan- of afwezigheid van psychose wordt gekeken, gaat er eigenlijk veel informatie verloren. Iemand kan ook last hebben van klachten zonder dat aan de criteria voor een psychotische stoornis is voldaan. De onderzoekers van deze studie hebben wederom bekeken of CGT de kans op psychose kan verminderen, maar ook hebben ze breder […]

Er zijn veel aanwijzingen dat trauma een causale rol speelt in het ontwikkelen van psychosen, maar één voorwaarde van causaliteit was nog niet goed onderzocht: de aanwezigheid van plausibele theoretische mechanismen tussen trauma en psychose. Dat is nu wel gebeurd. Een causale (duidelijke oorzaak-gevolg) relatie tussen twee factoren is moeilijk te bewijzen. Wel is er een aantal eigenschappen van de relatie tussen twee factoren te observeren die sterk pleit voor de aanwezigheid van causaliteit. Wat de relatie tussen trauma en […]

Negatieve omstandigheden in de kindertijd voorspellen een verhoogde striatale dopamine functie in de vroege volwassenheid Traumatische ervaringen in de kindertijd, zoals fysiek of seksueel misbruik, vergroten het risico op psychose in de volwassenheid. Hoe dat neurologisch werkt, is onbekend. Wat we wel weten is dat een verhoging van de dopamine functie in het striatum een van de meest robuuste neurobiologische kenmerken is van psychose. Bestaat er dan misschien ook verband tussen trauma in de kindertijd en dopamine functie op latere […]

Kindertrauma’s en PTSS in de volwassenheid, wat hebben die voor invloed op de prevalentie en verschijningsvorm van psychotische stoornissen? Lees hoe de onderzoekers deze vragen onder de loep namen in een stedelijke, Afro-Amerikaanse groep mensen… De onderzoekers recruteerden in gynaecologie- en eerste hulpwachtkamers van twee algemene ziekenhuizen in de VS volwassen (>18) proefpersonen voor dit onderzoek (n=328). De deelnemers kwamen dus niet voor psychische klachten naar de gezondheidszorg, maar ze kregen toch vragen over eventueel meegemaakte trauma’s (childhood trauma questionnaire, […]

In de afgelopen jaren zijn er meerdere studies geweest die aantoonden dat het meemaken van een traumatische gebeurtenis in de kindertijd samenhangt met psychose. Er is echter heel weinig bekend over mogelijke mechanismen en psychologische processen die deze associatie kunnen verklaren. Benieuwd naar hoe dit in elkaar zou kunnen zitten? Een van de verklaringsmodellen veronderstelt dat het meemaken van een traumatische ervaring in de jeugd je gevoeliger maakt voor dagelijkse stress. Zo werd eerder gevonden dat personen met een verleden […]

Vanuit de DSM benadering zijn we gewend om psychische stoornissen te categoriseren. Dit is handig omdat je als behandelaar of onderzoeker over hetzelfde begrip kan spreken. Maar waar spreken we nou eigenlijk precies over als we het over een psychose hebben? Dit kan per persoon behoorlijk verschillen, ook al valt het onder dezelfde noemer. Daarnaast is het lastig een goede prognose te geven op basis van een DSM classificatie. Ook houdt classificatie geen rekening met dat er vaak sprake is […]

Stemmen horen komt niet alleen voor bij mensen met een psychotische stoornis (bij ongeveer 70 tot 75% van hen), maar ook bij stemmingsstoornissen. Eerder onderzoek wees aan dat bij een bipolaire stoornis zo’n 37% van de patiënten wel eens stemmen hoort (Toh ea, 2015, Keck ea, 2003). Bij ernstige depressie zo’n 23% (Toh, ea 2015, Ohayon ea, 2002). Nu hebben ze in de data van een groot onderzoek bij 1.550 Australiërs gekeken of dat werd bevestigd. In dit grote survey […]

De laatste 15 jaar zagen we een golf van onderzoeksliteratuur over stemmen horen (auditieve hallucinaties). Interessant is de de koerswijziging die we daarin zien. Waar stemmen horen voorheen overwegend werd gezien als een symptoom van psychose, zien we tegenwoordig stemmen horen veel meer als een verschijnsel dat bij een veelheid van stoornissen voorkomt. En zelfs gewoon in de algemene populatie blijkt voor te komen. Wat moeten we nu doen wanneer mensen vertellen dat ze stemmen horen? Wel of niet behandelen? […]

Heb je thuis een puber in de bank hangen? En als die gaat hallucineren, is-ie dan meteen at risk voor ernstiger psychische klachten op latere leeftijd? Dat hallucinaties trans-diagnostisch voorkomen—niet alleen bij de psychotische stoornissen—is bekend. En ze komen ook voor als betrekkelijk losstaand symptoom, bijvoorbeeld bij kinderen en jongeren (adolescenten). Er is nogal discussie of jongeren die hallucineren een verhoogd risico hebben op het ontwikkelen van bijvoorbeeld psychotische stoornissen. Of andere ernstige psychiatrische aandoeningen (EPA). Vijf studies hebben hier […]

Erkend als 50 uurs vervolgcursus VGCt is aangevraagd! © 2017 Scholing@Psy.Staring i.s.m. Stichting Cognitie en Psychose Volgende cursus in najaar 2017! Lees er meer over…. Direct aanmelden…. Download deze informatie…. CGt bij psychose Cognitieve Gedragstherapie (CGt) is niet alleen een resultaatvolle behandeling gebleken bij angst, depressie en hypochondrie, maar ook bij psychosen, schizofrenie en aanverwante co-morbiditeit. CGt beschouwt de bijzondere percepties (bijv. stemmen) zoals de cliënt die formuleert als valide. Daar wordt niet aan getwijfeld. Problemen bestaan uit onaangename gevoelens, […]

Suzy Matthijssen heeft samen met Liselotte Verhoeven onderzoek gedaan naar de werking van EMDR bij auditieve intrusies en auditieve hallucinaties. De vraag was of EMDR op auditief materiaal werkt (in plaats van op een visueel plaatje) en zo ja, of er dan een voordeel is van modaliteits-specifiek belasten. Dit laatste houdt in dat de vorm van belasting in dezelfde modaliteit plaatsvindt als de modaliteit van de intrusie. Auditieve intrusies zouden in dat geval belast worden met auditieve belasting (iets horen) […]

Tineke van de Linden heeft ook onderzoek gedaan naar EMDR bij stemmen. Zij heeft een pilot gedaan bij tien patiënten met schizofrenie in behandeling bij een FACT-team. Mensen met PTSS mochten niet meedoen, maar veel cliënten waren wel forse getraumatiseerd. Het doel van de pilot studie was om te zien of EMDR de last van stemmen wellicht kan verminderen. Het onderzoek hanteerde een multiple baseline design. Patiënten werden over een langere periode wekelijks gemeten. De duur van de baseline meting […]

Carlos Croes heeft onderzoek gedaan naar de toepassing van EMDR op flashforwards (imagery) in psychose. Zijn onderzoeksvraag was in hoeverre de maten van overtuiging, preoccupatie en last van stemmen en wanen verminderen doormiddel van behandeling met EMDR. Ook onderzocht hij of de werkgeheugenhypothese bevestigd kon worden bij patiënten met een psychotische stoornis. De werkgeheugenhypothese stelt dat het uitvoeren van een taak, tegelijkertijd met het ophalen van een nare emotionele herinnering (duale werkgeheugenbelasting), zorgt voor het minder beladen maken van die […]

Paul de Bont, een van de andere onderzoekers van de T.TIP studie, richte zich op patiënten met zowel een psychotische stoornis als PTSS. Hij vroeg zich af of deze patiëntengroep makkelijker en sneller in de dagelijkse klinische praktijk gedetecteerd kon worden, omdat de diagnose PTSS vaak gemist wordt bij mensen met psychose. Ook bekeek hij of de traumabehandeling misschien effect had op de andere, psychotische klachten. De conclusie was ten eerste dat met behulp van een screener (de Trauma Screening […]

Uit verschillende studies blijkt dat behandelaren en onderzoekers psychose als belangrijkste reden zien om geen traumagerichte behandeling te bieden (zoals exposure en eye movement desensitization and reprocessing [EMDR]). Als gevolg daarvan worden mensen die last hebben van zowel psychose als een posttraumatische stress stoornis vaak niet behandeld. David van den Berg, een van de onderzoekers van de Treating Trauma In Psychosis (TTIP) studie, onderzocht samen met Berber van de Vleugel en Paul de Bont of het nu echt waar is […]

CGt bij mensen met gebrekkig ziekte-inzicht – hoe doe je therapie als je het oneens bent over wat er aan de hand is? Direct aanmelden Datum: 12 oktober 2016 Tijd: 9.30 – 17.00 uur Locatie: Utrecht Ken je een patiënte die het idee heeft te dik te zijn, terwijl ze nog maar 50 kg weegt? Of ken je iemand die bijna waanachtig omgaat met het idee dat zijn oren te groot zouden zijn? Heb je wel eens een patiënte ontmoet […]

Mindfulness; het bewust aanwezig zijn in het hier en nu zonder te oordelen, en leven met volle aandacht. Werkt dit nou ook bij stemmenhoorders die teveel opgaan in die ervaring? Group Person-Based Cognitive Therapy (PBCT) is naast een mond vol een therapievorm waarbij CGT en mindfulness geïntegreerd zijn. Het is ontworpen voor patiënten met verontrustende psychotische klachten, en is daarnaast effectief gebleken bij chronische depressie. PBCT is gericht op drie bronnen van last die men kan hebben van stemmen: verontrustende […]

Eén kraal is nog geen vaas vol kralen. De auteurs trekken geen overhaaste conclusies in deze meta analyse naar de samenhang tussen psychose, wanen en de “jumping to conclusions” bias. Een belangrijke bevinding van onderzoeken naar de totstandkoming van psychosen is de jumping to conclusions bias (JTC; ook bekend onder de naam dataverzamelingstendens of dataverzamelingsbias). JTC houdt in dat mensen met wanen, zoals grootheidswaan en paranoïde waan, minder bewijzen en feiten gebruiken om hun beslissing of mening op te baseren […]

De relatie tussen slapeloosheid en achterdocht is inmiddels vrij duidelijk aangetoond. Maar hoe zit dat met hallucinaties? Nu de relatie tussen slapeloosheid en achterdocht duidelijk is, worden er studies opgezet om te toetsen of het behandelen van slapeloosheid ook (de kans op) achterdocht verkleint. Over deze innovatieve studies berichtten wij eerder in onze nieuwsbrief en we zullen u daarover op de hoogte blijven houden. Misschien zou hetzelfde dus voor hallucinaties kunnen gelden. Iedereen die weleens een nacht wakker heeft gelegen, […]

Zou jij het durven? In een volle metrotrein stappen als je denkt dat anderen erop uit zijn om je kwaad te doen? Soms moet het. En dan zorg je voor je veiligheid. Je kijkt mensen niet aan, je houdt afstand, je probeert je zo onzichtbaar mogelijk te maken en je bent alert op ontsnappingswegen. Maar zo kom je er ook nooit achter of het klopt wat je denkt. Sterker nog, je zal eerder denken dat je aan het gevaar ontkomen […]

Wie ging ook weer het Nederlands kampioenschap eredivisievoetbal 2015/2016 winnen? Ajax, toch? Gelukkig had PSV geen last van defaitistische opvattingen over het eigen kunnen. Lees over geloof in eigen kunnen en het verband daarvan met negatieve symptomen en niveau van functioneren bij mensen met psychose! Bij mensen met psychosen voorspellen de aanwezigheid van veel negatieve symptomen, zoals lage motivatie en lage emotionele expressie, een laag niveau van functioneren. Helaas zijn er volgens meta-analysen nog steeds geen indrukwekkende interventies gevonden waarmee […]

Negatieve symptomen hebben een sterke negatieve invloed op het functioneren van mensen met psychosen. We weten daarnaast dat antipsychotica een zeer bescheiden effect op deze klachten hebben. Er is pas enige beginnende evidentie dat CGT negatieve symptomen misschien effectief terug kan dringen. Dit artikel bespreekt een toetsing van de effecten van lichaamsgerichte psychotherapie op negatieve symptomen. Negatieve symptomen hebben betrekking op factoren in het gedrag of in de beleving van mensen die in bepaalde mate afwezig zijn ten opzichte van […]

Nauwelijks nog kunnen genieten en nergens geen zin meer in? Luister dan niet naar peptalks, maar doe PEPS! Verminderde plezierbeleving (anhedonie) of nergens meer zin in hebben (apathie) zijn negatieve symptomen van schizofrenie die aanzienlijk bijdragen aan verminderd functioneren en aan een slechtere kwaliteit van leven. De effecten van farmacotherapie en psychotherapie in het verminderen van negatieve symptomen zijn helaas nog beperkt. Dus tijd voor een nieuw veelbelovend programma, specifiek gericht op het verminderen van anhedonie en apathie. Geen peptalks, […]

In een eerdere nieuwsbrief kon je lezen over het effect van lichamelijke inspanning bij patiënten met schizofrenie (Firth et al., 2015). Hieruit bleek dat gemiddelde tot forse inspanning een positieve invloed heeft op psychische klachten (zoals negatieve symptomen), neurocognitief functioneren en fysieke gezondheid. Dezelfde onderzoekers hebben nu gekeken naar of deze interventie ook zo positief uitpakt bij patiënten met een eerste psychotische episode. De eerste psychotische episode is een fase waarin patiënten meestal voor het eerst starten met antipsychotica. Gebruik […]

We weten dat 9% van de Nederlandse 7 en 8-jarigen stemmen hoort. Dat 24% van die kinderen 5 jaar later nog steeds stemmen hoort. En dat 9% van de kinderen in de leeftijd van 7 tot 13 jaar voor het eerst stemmen gaat horen. Maar wat gebeurt er daarna? Nederlandse onderzoekers zijn goed in het verzamelen van grote cohorten die lang opgevolgd worden. Deze Nederlandse collega’s hebben in 2002/2003 een groep jonge stemmenhoorders verzameld. Een deel van deze jongeren (n=293) […]

Voor mensen met een verhoogd risico (UHR, ultra high risk) bestaan gespecialiseerde voorzieningen, gericht op het voorkomen of uitstellen van een eerste psychose. In Engeland blijkt echter bij ongeveer een derde van die aanmeldingen toch al een eerste psychotische episode (FEP, first episode psychosis). Zijn FEP-patiënten die via een UHR-voorziening worden ontdekt nu beter af dan FEP-patiënten die aangemeld worden bij een reguliere GGZ-voorziening? Bij een verhoogd risico op het ontwikkelen van een psychose zijn de symptomen kwalitatief vergelijkbaar met […]

Hoe lang blijft het effect van Vroege Interventie Psychose-programma’s (VIP) eigenlijk behouden? Misschien wel helemaal niet zo lang, blijkt uit enkele studies! Moet en kan dat niet beter? vroegen deze onderzoekers zich af. Psychotische stoornissen staan wereldwijd hoog genoteerd als ziekten met een grote ziektelast, zowel persoonlijk als maatschappelijk. Vandaar ook het grote belang van preventie- en vroege interventie programma’s (VIP). Mensen met een eerste psychose hebben baat bij specifieke VIP-programma’s. VIP duurt normaliter 1 tot 2 jaar en is […]

Sinds het ontstaan van criteria om vast te stellen of iemand voldoet aan een verhoogd risico voor psychose (UHR), richt onderzoek zich op de vraag of een eerste psychose voorkomen kan worden. Eerder bleek al dat een psychotische stoornis met 50% kans verminderd kan worden bij 18 maanden follow-up (van der Gaag et al., 2012). Maar blijven deze resultaten ook zo mooi na 4 jaar? Lees meer… Deze studie is een vervolg van een eerder begonnen studie, waarbij is gekeken […]

Nederland staat bekend om zijn gedoogbeleid van cannabis, maar hoe onschuldig is dat eigenlijk? Paranoia- de ongefundeerde angst dat anderen je kwaad willen doen- komt vaak voor bij psychose. Volgens het cognitieve verklaringsmodel van paranoia is men sterk geneigd betekenis te geven aan sensorische veranderingen (bijvoorbeeld een verandering in hoe dingen klinken of eruit zien). Verschillende factoren zoals life events, slecht slapen of cannabis kunnen deze sensorische veranderingen uitlokken. Hoe iemand zich voelt, bijvoorbeeld negatief affect of angst, beïnvloedt weer […]

Overhaast conclusies trekken is een veel voorkomend probleem. Ook het nalaten om de juistheid van je opvattingen actief te onderzoeken en zo nodig bij te stellen, komt veel voor. Bij mensen met overmatige achterdocht zijn deze redeneertendensen prominent aanwezig. Geen wonder dus dat er nagedacht wordt over of (en hoe) je redeneren kunt veranderen. Want stel dat het lukt om beter te redeneren, dan zou dat wellicht kunnen leiden tot minder achterdocht. Een groep Britse onderzoekers, bekend van het onderzoek […]

“U bent lekker normaal paranormaal. Gefeliciteerd met uw goede set van beschermende factoren voor psychose! Voor u geen GGZ!” Inderdaad, je leest het goed. Want positieve psychose symptomen maken de stap naar professionele hulp lang niet bij iedereen noodzakelijk. Met goede bescherming door allerlei factoren kunnen deze symptomen mindful en maatschappelijk inpasbaar in goede gezondheid een leven lang mee gaan! Maar welke mensen maken die stap naar de ggz dan wél voor hun psychoseklachten? Zijn zij dan niet ‘beschermd’? Hebben […]

SLAAPVERLAMMING We komen het vrij veel tegen in het uitpluizen met mensen met psychose klachten, een verhoogd risico op ernstige psychische klachten, of die bang zijn voor geesten, djinns of magie. Onze interventies betreffen psycho-educatie (zie de interessante explanimation hierover op ons Pluizenfilms Youtube kanaal) en het herwaarderen van de negatieve betekenisgeving dat er demonen of andere griezels in het spel zijn. Maar zou het ook mogelijk zijn om te interveniëren tijdens de aanval van slaapverlamming zelf? Ongeveer 20% van […]

Dat CGT voor psychose (CGT-P) effectief is blijkt uit tal van gerandomiseerde gecontroleerde trials (RCTs). Meta-analyses laten effecten zien die variëren tussen klein tot medium, afhankelijk van de meegenomen studies en type uitkomstmaten. RCTs zijn de zgn. ‘gouden standaard’, maar zelfs als ze in de routinezorg worden uitgevoerd, zijn er redenen om te twijfelen aan de generaliseerbaarheid van de resultaten in de dagelijkse praktijk. Denk bijvoorbeeld maar aan gehanteerde criteria voor patiënt-deelname. In het praktijkveld buiten dit soort onderzoek ligt […]

Ondanks vele studies naar mensen met een verhoogd risico voor het ontwikkelen van een psychose (UHR) is helaas nog steeds niet perfect te voorspellen wie van hen een psychose krijgt. Zou dit beter te voorspellen zijn door het toevoegen van extra gebieden aan de huidige UHR criteria? Het eerste gebied dat hiervoor is voorgesteld zijn de ‘basic symptoms’. Dit zijn subtiele problemen in motivatie, stress tolerantie, affect, denken en spraak die voor de persoon zelf opmerkzaam zijn. Deze klachten zijn […]

Weleens in een virtuele metrotrein gezeten? Met allemaal avatars (driedimensionale figuren) om je heen, van wie er enkelen je zo nu en dan aankijken? En de laatste tijd ook wat gevoeliger geweest voor achterdocht? Dan maakt het uit of je die metro bent ‘ingestapt’ met negatieve gedachten over jezelf of met positieve gedachten over jezelf. Je zelfbeeld heeft invloed op hoe achterdochtig je je gaat voelen. Een groep Britse paranoia experts maakte gebruik van Virtual Reality (VR) voor een beter […]

Is je vader psychotisch geweest (genetisch risico)? Ben je eventjes echt overtuigd geweest dat de AIVD achter je aanzat (een ‘BLIPS’)? Alsmaar half-en-half denken dat er een kobold in je huis woont (subklinisch symptoom)? Sinds enige tijd voorspellen we op grond hiervan het risico dat iemand een eerste psychose krijgt. Er zijn assessments gemaakt om bij niet-psychotische GGZ patiënten hun risico (UHR, ultra high risk) op psychose te bepalen. Zodat daarna met behandeling het aantal eerste psychosen kan worden teruggedrongen. […]

  Er zijn aanwijzingen dat gehoorschade samenhangt met psychose risico. Nederlandse onderzoekers uit Utrecht hebben alle literatuur samengevat in een meta-analyse. Op basis van meer dan 200.000 mensen in totaal konden ze berekenen dat het hebben van gehoorschade samenhing met een 2,2 x grotere kans op psychose als totaal. Specifiek ging het om 1,6 x grotere kans op wanen en 1,4 x grotere kans op hallucinaties. Met name als iemand al vroeg in het leven te maken heeft met een […]

Cognitieve gedragstherapie bij stemmen richt zich niet op het verminderen van de stemmen, maar op het verminderen van de negatieve betekenisgeving en het doorbreken van onhandig gedrag in reactie op de stemmen (zoals proberen de stemmen te onderdrukken). Is dat inderdaad een goede manier om de lijdensdruk te verminderen? Er is al onderzoek gedaan naar de invloed van betekenisgeving op lijdensdruk bij stemmen, maar nog weinig naar de invloed van experiëntiële vermijding. Betekenisgeving aan stemmen heeft zowel in de algemene […]

Dat regelmatig bewegen gezond is, is algemeen bekend. Maar heeft beweging ook effect op lichamelijke gezondheid en psychische klachten bij patiënten met schizofrenie? Schizofrenie is de verzamelterm waarbij de psychotische periode en de gevolgen ervan langer dan 6 maanden aanhouden, met een hoge last voor zowel de patiënt als zijn of haar omgeving. Hoewel antipsychotica de mate van positieve symptomen vermindert, heeft antipsychotica weinig effect op negatieve en cognitieve klachten die patiënten met schizofrenie vaak ervaren. En laat het nou […]

“Soms hóór ik stemmen, maar meestal heb ik stemmen die meer van binnen voelen, als gedachten.” “Het is meer als een verbeelde stem. Ik kan het, zeg maar, hóren, maar niet in de letterlijke zin.” Stemmen horen is van alle tijden, maar niet altijd worden stemmen door stemmenhoorders ervaren als “hoorbaar”. Sterker nog, volgens een recent onderzoek ervaart slechts een minderheid hun stemmen net zoals de stemmen van echte andere personen. Veel vaker beleven stemmenhoorders hun stemmen als slechts deels […]

Het lijkt allemaal zo handig en prachtig geregeld door ons brein: opgeslagen herinneringen aan gebeurtenissen die we in ons verleden meemaakten worden gebruikt om vooruit te blikken in de toekomst. Maar minder prettig wordt het als de persoon traumatische herinneringen heeft en vandaaruit de toekomst voorziet…. En nog lastiger wordt het als iemand informatieverwerkingsproblemen heeft die verhinderen dat de traumatische ervaringen netjes in een samenhangend verhaal worden opgeslagen.…. dan kan diegene later trauma-gerelateerde (retrograde) intrusies oftewel herbelevingen gaan krijgen; bekend […]

“Trauma’s behandelen met Exposure of EMDR bij mensen met psychosen leidt tot toename van symptomen, veel stress, uitval, crises en andere narigheid. En als je Exposure of EMDR dan toepast bij deze doelgroep, dan moet je eerst heel goed stabiliseren. Echt! Ja? Zeker weten?” Uit verschillende studies blijkt dat behandelaren en onderzoekers psychose als belangrijkste exclusiecriterium zien voor het gebruik van traumagerichte behandelingen, zoals prolonged exposure (PE) en eye movement desensitization and reprocessing (EMDR). Als gevolg daarvan worden mensen die […]

Wanneer intrusieve gedachten conflicteren met metacognitieve overtuigingen, kan de ervaren cognitieve dissonantie weggewerkt worden door de eigen gedachten toe te schrijven aan een externe bron, en dan hoor je dus stemmen. Oftewel: je externaliseert de gekke gedachten die niet bij je passen. Zit het zo? Of zijn er meer verklaringen mogelijk voor het horen van stemmen? De meeste modellen om de fenomenologie van stemmenhoren te begrijpen zijn gebaseerd op de aanname dat stemmenhoorders interne cognitieve gebeurtenissen ten onrechte toeschrijven aan […]

Trauma in de kindertijd heeft een duidelijk verband met het later ontwikkelen van psychotische stoornissen, dat weten we inmiddels zeker. Bij mensen die reeds een verhoogd risico op psychose hebben (UHR), is de extra voorspellende waarde van trauma in de kindertijd minder duidelijk. Twee studies lieten zien dat het meemaken van seksueel misbruik voorspellend was voor transitie naar psychose bij UHR patiënten (Bechdolf et al., 2010; Thompson et al., 2014). Binnen de UHR populatie is echter minder duidelijkheid over de […]

Stel, je hebt een verhoogd risico (UHR) op psychose. En je gebruikt al een leven lang cannabis maar zonder dat er sprake is van misbruik of afhankelijkheid. Voorspelt dat een verhoogd risico op een transitie naar een eerste psychose? En hoe zit dat als er sprake is van actueel misbruik of afhankelijkheid? Zou je voor de UHR groep kunnen zeggen dat hoe hoger het cannabis gebruik is, hoe groter het verband is met een verhoogd risico op het doormaken van […]

Welke gebreken hebben UHR cliënten (mensen met een hoog risico voor psychose) in hun sociale cognities en welke van die gebreken hebben voorspellende waarde voor de transitie naar psychose? Gebrekkige empathie? Slechte emotieherkenning? Situaties slecht kunnen inschatten? Het begrip ‘sociale cognitie’ slaat op het vermogen van een individu tot het waarnemen, encoderen, opslaan, ophalen, verwerken en evalueren van informatie over medemensen. ‘Sociale cognitie’ omvat kortom de hele cognitieve kant van onze omgang met elkaar als mensen. In een meta-analyse hebben […]

We weten reeds dat slecht slapen gerelateerd is aan de ernst van psychotische klachten. Maar hoe zit dat met nachtmerries en kun je er als CGTp therapeut iets mee? Bryony Sheaves, een jonge Britse onderzoeker, heeft zich op dit onderwerp gestort. Vrijdag 27 november bestond Gedachten Uitpluizen 15 jaar. Dat vierden we met een symposium over modulaire CGT bij psychose. Onder andere prof. Daniel Freeman vertelde daar over verschillende korte CGT interventies bij overmatige achterdocht. Zijn onderzoeksgroep toonde bijvoorbeeld aan […]

Dat publiek stigma en geïnternaliseerd stigma verstrekkende gevolgen kunnen hebben is duidelijk: hoe groter het stigma, hoe slechter de kwaliteit van leven. Maar hoe beïnvloedt stigma het symptomatisch en het persoonlijk herstel bij mensen met een psychotische stoornis? Deze onderzoekers betrokken de gegevens van 80 patiënten met een psychotische stoornis in een reeks mediatie-analyses en keken naar de rol die zelfwaardering en hopeloosheid speelden, zowel op het moment zelf (cross-sectioneel) als over tijd (longitudinaal). Mensen met veel geïnternaliseerd stigma rapporteerden […]

Andere lokatie! Gebrekkig ziekte-inzicht in CGt bij lichamelijke preoccupaties, transdiagnostisch bekeken >> direct aanmelden Datum: 12 oktober 2016 Tijd: 9.30 – 17.00 uur Locatie: Aristo, Utrecht Lunetten Organisator: secties psychoses, eetstoornissen en obesitas en somatiek en somatoforme stoornissen Omschrijving Ken je een patiënte met het idee te dik te zijn terwijl ze nog maar 50kg weegt? Of ken je iemand die welhaast waanachtig omgaat met het idee dat zijn oren te groot zouden zijn? Heb je wel eens een patiënte […]

Ik wist niet dat erelid worden zo makkelijk is. Vrijdag 13 november tijdens de Najaarsconferentie heeft Mark van der Gaag het erelidmaatschap van de VGCt in ontvangst mogen nemen. Arnold van Emmerik spreekt een laudatio van forse omvang, want anders zouden de belangrijkste dingen niet allemaal aan bod kunnen komen. Mark van der Gaag bedankt de vereniging en neemt in het kort zijn carrière tot nu toe door. In plaats van een samenvatting te lezen, kun je beter het filmpje […]

Wij hebben een van de eerste Nieuwsbrieven maar eens van stal gehaald en opnieuw gepubliceerd. 10 jaar terug… maar nog steeds boeiend. Heel veel oude Nieuwsbrieven zijn te downloaden via Nieuwsbrieven. De nummers 45-99 zijn als PDF bestand te downloaden. Veel leesplezier! Ennnnnne, wat was Mark zijn tijd ver vooruit! Noot 2015: De links werken leiden niet meer tot het artikel, het internet is geen goed archief….. 2 augustus 2005 Redactioneel Nog geen abonnement op deze nieuwsbrief? Meld je aan […]

Volgens schattingen heeft bijna 1 op de 10 van de mensen met psychose een actueel alcoholprobleem. Maar liefst 1 op de 5 zou op enig moment in zijn leven aan de criteria voldoen. De kans op een alcoholprobleem is voor mensen met schizofrenie drie tot vier maal hoger dan voor de algemene populatie. Vanwege het sterke verband tussen alcoholgebruik en stemmigs-symptomen, zou je ook een verband verwachten tussen drinken en depressie of angst bij mensen met psychose. Maar daar was […]

Na het overlijden van een geliefde rapporteren sommige mensen post-rouw hallucinatoire ervaringen, ofwel rouw-hallucinaties. Mensen zien bijvoorbeeld hun overleden partner zitten in diens favoriete stoel of voelen diens aanwezigheid. Vaak hebben deze mensen geen (geschiedenis van) psychische klachten. Deze wetenschappers vroegen zich af hoeveel dit nu eigenlijk voorkomt en of dit nu een teken van een stoornis is of een normaal onderdeel van verwerking? De onderzoekers zochten alle studies over rouw-hallucinaties bij elkaar. Er bleken opvallend weinig studies naar dit […]

Elsbeth Zandee van GGZ Delfland heeft deze gratis cursus online gevolgd. Hieronder beschrijft ze haar ervaringen hiermee. Via een patiënt kreeg ik de tip om de cursus voor familieleden van mensen met een psychose onder de aandacht te brengen van naasten. Het concept van futurelearn.com is dat er gratis colleges (voertaal: Engels) van gerenommeerde universiteiten (in dit geval: King’s College, London) beschikbaar gesteld worden voor mensen van over de hele wereld. Het zou twee weken duren en ongeveer drie uur […]

Alle trouwe GU lezers kennen het begrip ultrahoog risico (UHR) op psychose: met behulp van metingen en interviews (bv de PQ16 en CAARMS) kan worden bepaald welke niet-psychotische cliënten in de GGZ in de ultrahoog risicogroep vallen om binnen enkele jaren een psychose te ontwikkelen. De auteurs van dit artikel onderzochten of een specifieke set van variabelen misschien de transitie naar psychose op kortere termijn (dan twee jaar) kan voorspellen. Preventie is gebaat bij dit type vervolgonderzoek: hoe preciezer we […]

Er is meer belangstelling voor de rol van de omgeving bij (de transitie naar) psychose. Factoren als gezinsomstandigheden, migratie, urbanisatie, seksueel misbruik, pesten, en andere negatieve ervaringen zijn geassocieerd met een verhoogd risico op het ontwikkelen van psychose. Ook sociaal isolement is belangrijk. Onderzoek richt zich steeds vaker op vermeende verbanden van specifieke risicofactoren met specifieke psychotische ervaringen. Zou er bijvoorbeeld een specifiek verband bestaan tussen sociaal isolement en formele denkstoornis? Een formele denkstoornis (FDS) is een set van communicatieve, […]

Slaapklachten komen vaak voor bij mensen met psychotische stoornissen. Naast dat ze er gewoon last van hebben, kunnen deze klachten er ook voor zorgen dat psychose toeneemt. Hoewel op dit moment cognitieve gedragstherapie (CGT) de best aangewezen behandeling is voor slaapstoornissen, is het effect hiervan nog niet eerder onderzocht in mensen met psychose. De verwachting van deze studie was dat door de CGT niet alleen de slaapklachten zouden afnemen, maar dat daardoor ook de psychose zou verminderen. In deze studie […]

De introductie van het label Clinical of Ultra High Risk (UHR), vaak vertaald met hoog-risico profiel, heeft belangrijke voordelen. Vroege detectie maakt vroege interventie mogelijk en kan stigma voorkomen door symptomen in een vroeg stadium te behandelen en sociaal isolement, psychose en / of opname te voorkomen. Maar er zijn ook zorgen: werkt dat label stigma niet in de hand? Deze onderzoekers wilden weten in hoeverre UHR-cliënten een label-gerelateerd stigma ervaren, vergeleken met een jongeren die specialistische zorg kregen vanwege […]

Het ervaren van sociale verslagenheid is door verschillende onderzoekers aangeduid als een mogelijke link in de relatie tussen allerlei sociale stressoren (zoals trauma’s in de kindertijd, pestervaringen en opgroeien in een grote stad) en psychotische klachten zoals overmatige achterdocht (bv Selten et al., 2013). Een oude bekende van Gedachten Uitpluizen – Lucia Valmaggia – en haar collega’s onderzochten de relatie tussen sociale verslagenheid en achterdocht in een virtual reality omgeving (VR). Zij vergeleken 64 mensen met een ultra hoog risico […]

Is het waar dat meer psychose gepaard gaat met negatievere kernopvattingen? En is er een samenhang tussen bepaalde kernopvattingen en specifieke psychose-symptomen? En wat zeggen de gevonden verbanden eigenlijk? Uit onderzoek weten we dat mensen met negatieve kernopvattingen over zichzelf en anderen meer kans hebben op psychiatrische problemen. Dit geldt ook voor psychose. In deze studie brengen de onderzoekers de mix van negatieve en positieve kernopvattingen in kaart bij vier groepen mensen die maximaal gespreid zijn over het psychosecontinuüm. De […]

“Ik vond het geweldig. Mijn zelfvertrouwen is verbeterd en ik denk positiever.” “Het is zo anders om te denken over mijn krachten, na al die jaren waarin ik tegen hulpverleners vertelde wat er niet goed was.” (Reacties van twee patiënten na 6 sessies CGT voor vergroten van positief zelfbeeld) Negatief zelfbeeld is vermoedelijk een belangrijke factor die bijdraagt aan het ontwikkelen van overmatige achterdocht – zie ook de andere artikelen in deze nieuwsbrief. Negatieve gedachten over het zelf (‘ik ben […]

Hoewel de relatie tussen pesten en psychotische symptomen vaak is aangetoond in de gezonde populatie, is deze relatie veel minder duidelijk onder psychotische patiënten (zie voor een uitgebreid overzicht van Dam et al., 2012). Wel is uit eerder onderzoek naar voren gekomen dat bepaalde factoren van pesten zoals de frequentie, duur en intensiteit van het pesten van invloed zijn op de relatie met psychotische klachten. Verder weten we uit eerder onderzoek dat onder patiënten met een ultra hoog risico (UHR) […]

Het cognitief functioneren is verminderd tijdens een eerste psychose (FEP) en dit verval is al zichtbaar tijdens de aanloop naar de psychose toe. Maar hoe gaat het verder, nadat de psychose zich geopenbaard heeft? In deze studie bekeken de onderzoekers het geschatte IQ van patiënten met een eerste psychose over een periode van 10 jaar. Zij waren vooral benieuwd of het IQ-beloop type samenhing met de ernst van de aandoening, meer specifiek de duur van de psychotische periode. De Scandinavische […]

Hoewel er best wat over geschreven is, weten we nog weinig over de link tussen psychose en ADHD (Attention Deficit and Hyperactivity Disorder). Hoe zit dit eigenlijk? Veel clinici zien dat mensen met ADHD – die hiervoor medicatie krijgen – psychoseklachten ontwikkelen. Het is vaak gedacht dat dit komt door de bijwerkingen van de medicatie. Anderen hebben het idee dat de ADHD symptomen zelf verband houden met psychotische symptomen. Wetenschappelijk bewijs was er nog niet. In Engeland bekeken Steven Marwaha […]

Beperkingen in het cognitief functioneren worden beschouwd als belangrijke kenmerken van psychosegevoeligheid en zijn al vroeg in de ontwikkeling aanwezig. Maar onduidelijk blijft wat de invloed is van een eerste psychose op het beloop van het cognitief functioneren. Zijn cognitieve beperkingen al onderdeel van een levenslang aanwezige kwetsbaarheid? Of is het zo dat een (eerste) psychose de vermindering van het cognitief functioneren veroorzaakt? Trait of state? De huidige inconsistentie in het wetenschappelijk onderzoek op dit terrein kan worden verklaard door […]

Autisme Spectrum Stoornissen (ASS), gekenmerkt door atypische sociale communicatie en gebrekkige sociale interacties, werden vroeger vaak gezien als een voorstadium voor schizofrenie. Meer recente studies laten echter zien dat de relatie tussen ASS en psychose niet zo eenduidig is. Wel is bekend dat psychotische ervaringen – mildere varianten van psychotische symptomen – vaak voorkomen onder mensen met ASS. Deze samenhang zou genetisch verklaard kunnen worden. Zo komen ASS en schizofrenie vaak in dezelfde families voor, en zijn er studies die […]

SYMPOSIUM Trans-diagnostische en focale CGT-modules bij psychose We hebben voor u een aantal handouts. Deze kunt u downloaden. 15 JAAR GEDACHTEN UITPLUIZEN 27 november 2015 Postillion Hotel Bunnik Informatie…… Schrijf je in…… OP 27 NOVEMBER 2015 VIERT GEDACHTEN UITPLUIZEN FEEST OMDAT WE 15 JAAR BESTAAN. SAMEN MET CCD ORGANISEREN WE EEN SYMPOSIUM OM KORT TERUG TE BLIKKEN OP DE AFGELOPEN 15 JAAR EN WELKE ENORME VERANDERINGEN DAARIN HEBBEN PLAATSGEVONDEN. MAAR VOORAL BLIKKEN WE VOORUIT NAAR DE TOEKOMST EN WAT WE […]

Ze komen steeds meer beschikbaar: online cursussen van hoge kwaliteit, over de hele wereld gratis te volgen! Deze is van Dr. Juliana Onwumere van het Kings College in Londen, bekend van publicaties over psychose, CGT, hulpverlenerstijl, en coping. De cursus begint per 12 oktober en duurt twee weken. Je leert over psychose, cannabis en medicatie. En ook over de effecten van psychose op fysieke gezondheid, familie en hulpverleners. Ga je hem volgen? Zo ja: we vinden het interessant om van […]

Met trauma in de kindertijd wordt bedoeld: fysiek, seksueel of emotioneel misbruik en emotionele of fysieke verwaarlozing voor het 17e jaar. De relatie tussen trauma in de kindertijd en latere psychose is vaak aangetoond (zie bijvoorbeeld Varese et al., 2012). De laatste tijd is er steeds meer interesse in hoe deze relatie precies in elkaar zit. Naast een neuro-ontwikkelingsmodel – waarbij wordt verondersteld dat trauma in de kindertijd blijvende veranderingen in het brein veroorzaakt, wat ten grondslag zou liggen aan […]

Mensen met overmatige achterdocht hebben vaak grote moeite met naar buiten gaan. Vooral drukke en lawaaierige omgevingen activeren iemands achterdocht. Dit leidt tot vermijding en beperkingen in het leven, die we in cognitief-gedragstherapeutische behandeling proberen te overwinnen. Daartoe is begrip nodig van de onderliggende mechanismen die deze stress op straat veroorzaken. Want wat zijn nu eigenlijk de symptomatische en psychologische effecten van je buitenshuis begeven in een drukke stedelijke omgeving? Een groep Britse paranoia experts onderzocht deze effecten: ze vergeleken […]

Dat stemmen horen bij vriend en vijand binnen en buiten de GGZ voorkomt weten we. Maar wat weten we eigenlijk over de prevalentie, de verschijningsvormen en de mechanismen van stemmen horen bij mensen met een depressieve of bipolaire stemmingsstoornis (DS en BS)? Onderzoekers bundelden in deze meta-studie bevindingen over het onderbelichte fenomeen van stemmen horen bij stemmingsstoornissen…. De huidige auteurs stellen ten eerste vast dat studies naar stemmen horen bij DS en BS erg schaars zijn: ze gebruiken 14 studies, […]

Kan cognitieve adaptatie training (CAT) bijdragen aan beter cognitief functioneren? En kan CAT bijdragen aan het herstel van algemeen functioneren? En zo ja: is het betere cognitieve functioneren dan de oorzaak van het betere algemene functioneren? Veel mensen vergeten wel eens iets: je staat in de winkel en je boodschappenlijst ligt nog thuis. Of de planning gaat niet helemaal goed: de aardappelen zijn gaar terwijl je burger nog ligt te braden. De meeste mensen kunnen hier goed mee leven. Maar […]

Veel onderzoek naar de oorzaak van stemmen horen heeft zich geconcentreerd op de rol van cognitieve vertekeningen en defecten (zoals de ‘bronmonitoring tendens’ en beperkingen in de zelfmonitoring). De laatste jaren kijkt men meer naar de mogelijke invloed van dissociatie. Dissociatie wordt wel beschreven als een fenomeen waarbij de informatie-integratie niet goed of beperkt plaatsvindt. Dat betreft dan het psychisch functioneren, zoals geheugen, bewustzijn en waarneming. De persoon die het betreft ervaart dissociatie vaak als een verminderd contact met zichzelf […]

Berber van der Vleugel wint de Gouden Pluis 2015 Mw drs. Berber van der Vleugel, GZ-Psycholoog bij GGZ Noord Holland Noord wint de GOUDEN PLUIS 2015. De prijs, bestaande uit een vergankelijk kunstwerk en een geldbedrag van duizend euro, werd uitgereikt door prof. dr. Mark van der Gaag op de invitational conferentie werkconferentie psychose 2015. Van der Vleugel ontvangt deze prijs voor haar jarenlange inzet voor de verbetering en disseminatie van cognitieve gedragstherapie bij psychose. De commissie bewondert de hoge […]

Hoe zit het ook alweer met de hechtingsstijl theorie van Bowlby? Deze psychoanalyticus deed in de jaren 30 onderzoek naar de manier waarop kinderen gehecht raken aan hun ouders (waarbij traditioneel vooral de moeder het grootste gedeelte van de opvoeding op zich nam). Volgens de theorie zijn er vier soorten hechtingsstijlen te onderscheiden: veilig, angstig, ambivalent en vermijdend. De band die een kind met zijn moeder ontwikkelt in de vroege jeugd leidt tot de ontwikkeling van een internal working model; […]

“Wees toch niet zo roekeloos, alsjeblieft!” (zegt een stem van een 19-jarige vrouw, die als doel heeft om meer verantwoordelijk en volwassen te zijn) “Je moet jezelf eens beter in de gaten houden, man, want hij is van plan je aan te vallen!” (zegt de stem van een 31-jarige man, die als doel heeft zichzelf en zijn gezin te beschermen) In de medische traditie beschouwt men de inhoud van stemmen (auditieve verbale hallucinaties) als iets willekeurigs wat niets te maken […]

Het is bekend dat het horen van stemmen voorkomt bij mensen met verschillende soorten psychiatrische stoornissen en bij mensen zonder psychiatrische problemen. Hoe omschrijven al die stemmenhoorders hun ervaring van ‘stemmen horen’ in hun eigen woorden? Hoe is het voor ze om stemmen te horen? Dat is de missie en de vraag waarmee de onderzoekers online op pad gingen. Op een project website (http://hearingthevoice.org/) konden respondenten een vragenlijst invullen met open en gesloten, onbevooroordeelde, zeg maar nieuwsgierige vragen (bijvoorbeeld “Verschilt […]

Zowel in Nederland als de rest van de wereld is er steeds meer bekend over psychose-symptomen bij mensen die geen psychose stoornis hebben. Hoe zit het met deze fenomenen, en gaan die altijd vanzelf weer weg? Denk aan de bakker op de hoek die stemmen hoort en de juffrouw van groep vier met achtervolgingswanen. John McGrath en zijn onderzoeksgroep hebben samengewerkt met maar liefst 18 landen: Colombia, Irak, Nigeria, PRC, Peru, Brazilië, Libanon, Mexico, Roemenië, België, Frankrijk, Duitsland, Italië, Nederland, […]

Volgens experts zijn de volgende ingrediënten van belang in een CGT behandeling bij mensen met psychose: Een probleemoverzicht Ontwikkeling van een casusformulering, gebaseerd op het cognitieve model Gebruik van huiswerkopdrachten tussen de sessies Het gebruik van gerichte technieken, zoals normaliserende informatie geven, alternatieve verklaringen genereren, aanpakken van veiligheidsgedrag en evaluatie van intermediaire en kernopvattingen In de Engelse EDIE-2 studie vonden de onderzoekers eerder al een significant effect van het aantal sessies op de ernst van de psychotische ervaringen: hoe meer […]

Ziekte-inzicht kon wel eens contra-productief zijn in een herstel proces. Studies laten immers zien dat inzicht niet alleen gerelateerd is aan behandeltrouw, herstel en een goede prognose, maar ook aan depressie een laag zelfbeeld en een verminderde kwaliteit van leven. Deze Spaanse onderzoekers gingen na welke rol zelf-stigma (ook wel geïnternaliseerd stigma genoemd) en experientiele vermijding hierbij speelden. Met zelf-stigma bedoelt men de gevolgen van negatieve vooroordelen over bijvoorbeeld psychose, waardoor mensen negatief over zichzelf gaan denken, zich schamen, hun […]

“Hoewel veel mensen met psychosen last hebben van PTSS en onbehandelde PTSS bij deze doelgroep een zeer negatieve invloed heeft op de klachten en het welzijn, wordt dit in de praktijk bijna nooit vastgesteld. Elk psychose behandelteam zou routinematig moeten screenen op PTSS.” Het belang van een goede PTSS screening bij mensen met psychosen is even eenvoudig als dringend: uit eerder Nederlands onderzoek bleek dat PTSS zwaar ondergerapporteerd is in dossiers. In de praktijk betekent dit, dat de aandacht voor […]

De hele klas schaterde van het lachen, wat ik toen voelde is niet te beschrijven…alles behalve leuk dat kan ik je wel vertellen. Dit is misschien wel het begin geweest van alles, want vanaf dat moment al hielden ze mij in de gaten… Naarmate ik ouder werd, werd het pesten ook heftiger, op schoolplein werd er geduwd… het uitlokken van ruzie maar ook van klassen hoger waren er groepjes die mij in het oog hadden….. Ik werd opgewacht als ik […]

“Ja, soms hoor ik een stem in mijn hoofd…meestal wanneer ik een boek lees dat me interesseert” “…toen ik The Godfather las, hoorde ik de stemmen van de acteurs die een rol speelden in de film” (Anoniem geplaatst op de website Yahoo! Answers) Wat gebeurt er op dit moment met je, van binnen, terwijl je deze tekst leest? Ervaar je dit lezen als innerlijke spraak of meer als innerlijk horen? Het is mogelijk dat je een stem hoort die van […]

Iedereen weet wel hoe vervelend het is om een nacht slecht te slapen. Maar kan slecht slapen je ook psychotisch maken? Slaapproblemen komen veel voor onder patiënten met psychotische stoornissen. De meest gerapporteerde slaapproblemen zijn problemen met inslapen, doorslapen of te kort slapen. Onduidelijk is nog wat nu wat voorspelt: gaat iemand slecht slapen vanwege de psychose, veroorzaakt slecht slapen misschien wel de psychose, of is slecht slapen een kenmerk van andere onderliggende stemmingsklachten? De onderzoekers probeerden deze vraag te […]

Psychosen kunnen gepaard gaan met hoge maatschappelijke kosten. Deze hoge kosten zitten vooral in de kosten van een eventuele klinische opname, maar bijvoorbeeld ook in kosten die uitval van werk veroorzaken. Eerder onderzoek toonden aan dat een aanvullende CGT behandeling naast de reguliere behandeling (voor bijvoorbeeld angst of depressie), het risico op het krijgen van een eerste psychotische episode met bijna 50% verminderde bij mensen die hier een sterk verhoogd risico op hebben (Van der Gaag et al., 2012). Deze […]

Overhaast conclusies trekken is de neiging om op grond van weinig informatie tot een vaststaand oordeel te komen. We zien dit bij mensen met een psychotische stoornis en het is de meest onderzochte cognitieve tendens die verband houdt met psychose. Dat komt omdat er relaties worden verondersteld tussen overhaast conclusies trekken en het ontwikkelen en in stand houden van overmatige achterdocht. Daarnaast lijkt er ook een relatie te zijn met het cognitieve functioneren, met name met het werkgeheugen en het […]

De onderzoekers uit Groot Brittannië stellen in dit artikel de vraag of de kwaliteit van de therapierelatie (TR) causaal samenhangt met de uitkomst van psychologische behandeling bij vroege psychose. TR is de kwaliteit van de relatie tussen therapeut en cliënt, en wordt gekarakteriseerd door vertrouwen en het gevoel van een gemeenschappelijk doel. Bij enkele niet-psychotische populaties toonde onderzoek al aan dat een kwalitatief goede TR samengaat met een betere therapie-uitkomst. Maar wat is oorzaak en wat gevolg? In eerder onderzoek […]

Verkeersborden helpen ons om rekening te houden met dat wat er op ons pad kan komen. Ze waarschuwen zodat ongelukken kunnen worden voorkomen. Dit gebeurt ook steeds meer in de ggz. We proberen waarschuwingssignalen te definiëren om ongewenste uitkomsten op tijd te herkennen en voorkomen. Voordat mensen een psychose ontwikkelen hebben ze vaak al mildere klachten en symptomen zoals verhoogde achterdocht, slecht slapen en bijzondere belevingen. Onderzoek naar de voortekenen voor psychose is enorm in ontwikkeling. Wetenschappers hebben een profiel […]

Zowel onderzoekers als clinici hanteren steeds vaker de netwerkbenadering van psychische stoornissen, omdat deze meer recht doet aan de complexe werkelijkheid. In de netwerkbenadering steken symptomen elkaar aan door allerlei interacties. Zo kan gespannenheid bijvoorbeeld leiden tot slecht slapen en vermoeidheid, wat concentratieproblemen geeft, waardoor vergissingen worden gemaakt, wat op zijn beurt weer negatieve gedachten en onzekerheid geeft, wat middelen gebruik in de hand werkt, enzovoort. Psychotische ervaringen zijn niet voorbehouden aan mensen met een psychotische stoornis. Een transdiagnostische benadering […]

Bekijk hier de mini-documentaire Trauma en Psychose. Deze mini-documentaire is gemaakt door filmmaker en ervaringswerker Bas Labruyere, in samenwerking met de onderzoekers van de treating trauma in psychosis study. In deze mini-documentaire vertellen vier dappere deelnemers en helden over hun persoonlijke ervaringen. Daniel, Marion, Chester en Diana vertellen wat ze meemaakten, wat voor gevolgen dit voor hen had, hoe hulpverleners omgingen met het onderwerp trauma en hoe effectieve traumabehandeling een belangrijke invloed had op hun maatschappelijke, persoonlijke en symptomatische herstel. […]

Veel mensen die gediagnosticeerd zijn met schizofrenie hebben hebben problemen met denken, emoties of sociale vaardigheden. Cognitieve Remediatie behandeling (CR) beoogt het cognitieve functioneren te verbeteren middels training, oefening en instructie. Uit sommige meta-analyses blijkt dat CR het cognitief functioneren verbetert. Er is echter ook veel kritiek op deze meta-analyses en het blijft onduidelijk of CR effectief is. Deze auteurs stellen daarnaast dat nog onvoldoende bekend is in hoeverre CR invloed heeft op de kans op terugval , het aantal […]

Overmatige achterdocht behoort tot de meest voorkomende psychose symptomen; meer dan de helft van de mensen met een psychotische stoornis heeft er last van. Er is zijn aanwijzingen dat bepaalde redeneerstijlen (zie het gedachten uitpluizen boek) een belangrijke rol spelen in het ontstaan en voorduren van overmatige achterdocht. Veel hoop was gevestigd op de Meta Cognitieve Training (MCT) die door Moritz en collegae werd ontwikkeld. De resultaten van de enige twee grote RCTs vielen echter erg tegen, zeker bij middelmatige […]

“Soms pieker ik over de mensen die me kwaad willen doen, maar nu kan ik dat piekeren onderbreken en iets anders gaan doen: sorry gepieker, ik moet je even onderbreken , want….” (deelnemer WIT) In Nieuwsbrief 117 werd een overzicht besproken van factoren die belangrijk zijn bij het ontstaan van overmatige achterdocht, die tevens mogelijk te beïnvloeden zijn met behandeling (Freeman & Garety, 2014). Een van die factoren is piekeren. Veel personen met overmatige achterdocht hebben herhaalde negatieve gedachten over […]

Deze collega’s uit Noord-Nederland wilden een overzicht geven van verbanden tussen schizofrenie, de behandeling ervan en seksuele disfuncties. Ze wilden daarbij bruikbare klinische handvatten selecteren om seksuele disfuncties te verminderen. Uit het onderzoek naar het seksuele (dis)functioneren van mensen met langdurige psychosen komt allereerst naar voren dat de belangstelling voor seks hetzelfde is als in de algemene bevolking. Over het algemeen is de seksuele tevredenheid bij vrouwen met psychosen beter dan die van mannen. Beide seksen ervaren echter belemmeringen. Ten […]

De site Schizofrenie Bestaat Niet is bedoeld voor iedereen die met een psychose te maken krijgt (en zijn omgeving). Ze geven de meest nuchtere en hoopvolle informatie die er is, over psychosegevoeligheid. Want onze maatschappij én veel hulpverleners lopen achter. Bij een psychose valt al gauw de term schizofrenie. En bij schizofrenie denkt iedereen aan een verwoestende hersenziekte. Maar dat is onjuist. Het heet psychosegevoeligheid.En je kunt er goed mee leren omgaan. Deze site is gemaakt door een aantal vooraanstaande […]

Mark van der Gaag won de Ria van der Heijdenprijs 2014 voor zijn inzet voor herstel, betere kwaliteit van leven en minder lijden van mensen met een psychotische aandoening. Prof. dr. van der Gaag stelt zich al zijn hele carrière in dienst van mensen met een psychose. Of het nu gaat om wetenschap, behandeling, zorg, bejegening, opsporing of het voorkomen van psychose. Hij is een voorvechter van het eerste uur, vroeger gericht op behandeling en onderzoek van mensen met chronische […]

Mensen met een ultrahoog risico voor het ontwikkelen van ernstige klachten voldoen nog niet aan de criteria van een psychotische stoornis. Bij verreweg de grootste groep is sprake van milde positieve symptomen ofwel buitengewone en opmerkelijke ervaringen. Bij een kleinere groep betreft het een psychose die binnen een week spontaan voorbij gaat of het betreffen mensen met een genetisch risico. Voor al deze groepen geldt dat er altijd ook sprake is van een achteruitgang in functioneren in het afgelopen jaar. […]

Traumabehandeling bij mensen met psychosen is effectief en leidt niet tot verslechtering, zoals jarenlang werd gevreesd door professionals in de psychiatrie. Dit blijkt uit recent onderzoek bij 13 GGZ instellingen in Nederland door het consortium Treating Trauma In Psychosis, bestaande uit onderzoekers van de Vrije Universiteit (VU), Radboud Universiteit en ACTA. Het onderzoek toont aan dat mensen met psychosen vaak het slachtoffer zijn van mishandeling en misbruik in hun jeugd. Deze ervaringen vergroten niet alleen de kans op het ontwikkelen […]

Autisme, ADHD en schizofrenie staan alle drie te boek als een neuro-ontwikkelingsstoornis. Dat betekent dat een neurologische tekortkoming leidt tot een vertraagde ontwikkelingsgang en vaak een verminderd functioneren in de adolescentie en volwassenheid. ADHD en psychose kenmerken zich beide door vroeggeboorten, een laag geboortegewicht en geboortecomplicaties. Ook vertonen beide heel milde, nauwelijks storende tekenen van een neurologische aandoening en afwijkingen in de bewegingen. Deze zijn al van jongs af aan aanwezig. De meeste kinderen met ADHD verliezen de diagnose als […]

De cognitief gedragstherapeutische behandeling van patiënten met psychose (CGTp) onderscheidt zich van bijvoorbeeld de behandeling van angst door de bijzondere therapeutische relatie en de bijzondere inhoud. Maar wat als nu de bijzondere inhoud die relatie dreigt te verstoren? Wat te doen als de patiënt achterdochtig wordt naar de therapeut? Wat als de therapeut nu betrokken raakt in de complottheorie van de patiënt? Wat betekent dat voor de therapeut? En wat voor impact heeft dit op de patiënt? Hoe hanteer je […]

Het Verenigd Koninkrijk is op dit moment het gidsland wat de zorg voor mensen met psychosen betreft. Veel van het toponderzoek komt uit de UK en zij lopen voorop in trends rondom antistigma, het bij beleid betrekken van zorggebruikers en het omschakelen naar een herstelgerichte visie op geestelijke gezondheidszorg. Een aantal jaar geleden kwam de Britse vereniging voor psychologen al met het voorstel de DSM te verlaten en te vervangen door individuele, gezamenlijk met de cliënt ontwikkelde, probleemformuleringen. Nu komen […]

Tonnie Staring en Carlos Croes gaan een mooie cursus geven: Diagnostiek en therapie bij psychose: state of the art Meer informatie over deze cursus vind je op de site van de RINO Groep.

Cognitieve gedragstherapie bij mensen met een ultrahoog risico op het ontwikkelen van een eerste psychotische episode Inleiding Vroegdetectie en vroegbehandeling zijn bij meerdere ziekten en stoornissen efficient en kosten-effectief. De ingrepen zijn beperkter in omvang, succesvoller, de prognose is beter en de gezondheids-winst wordt bereikt tegen lagere kosten dan niets doen. In Nederland heeft van 2008 tot 2012 de Early Detection and Intervention Evaluation Nederland-studie (EDIE-NL) plaatsgevonden naar het voorkomen van psychose, waarin gebruik werd gemaakt van screening met de […]

We zijn op zoek naar mensen die gebruik hebben gemaakt van de app temstem en bereid zijn hun ervaring hierover met ons te delen zodat we de app kunnen verbeteren. Graag zouden we ongeveer 1 uur met u in gesprek willen gaan over uw ervaring met temstem. We zijn op zoek naar mensen die tevreden zijn over het gebruik van temstem, maar ook mensen die minder tevreden waren. Indien gewenst kom ik graag hiervoor bij u thuis langs. Interesse? Bel […]

Mark van der Gaag wint Parel ZonMw! CBT for those at risk of a first episode psychosis Hij kreeg deze parel voor de succesvolle EDIE-NL studie naar de preventie van psychosen. Het protocol van deze preventieve interventie staat beschreven in het boek “CBT for those at risk of a first episode psychosis”, Evidence-based psychotherapy for people with an ‘at risk mental state’ (ARMS)   Mark van der Gaag, Dorien Nieman, David van den Berg ISBN: 9780415539685   Wij kunnen nog […]